Ο Άγιός μας

ΒΙΟΣ ΑΓΙΟΥ ΜΙΧΑΗΛ ΠΑΚΝΑΝΑ

Ο Άγιος ένδοξος Νεομάρτυς Μιχαήλ ο επονομαζόμενος και Πακνανάς (= κηπουρός), γεννήθηκε στην Αθήνα (περιοχή Θησείου) το 1753 από ενάρετους γονείς. Λόγω της πενίας της οικογένειάς του παρέμεινε αγράμματος και βγήκε από νωρίς στη βιοπάλη. Έτσι έγινε κηπουρός από τα εφηβικά του χρόνια, πουλώντας τα προϊόντα του στα χωριά της Αττικής.
Κάποια ημέρα, ενώ επέστρεφε στην Αθήνα, συνελήφθη από τους Τούρκους φύλακες με την κατηγορία ότι προμήθευε με μπαρούτι τους επαναστάτες Έλληνες των ορεινών περιοχών της Αττικής, σε μια περίοδο που υπήρχε επαναστατικός αναβρασμός, λόγω των Ορλωφικών (1770). Οδηγήθηκε λοιπόν ενώπιον του καδή – δικαστή και διαμαρτυρήθηκε ότι είχε πέσει θύμα συκοφαντίας. Ο δικαστής δεν τον πίστεψε και τον καταδίκασε σε θάνατο, εκτός και αν δεχόταν να αρνηθεί την Ορθόδοξη Χριστιανική πίστη των πατέρων του και να ασπασθεί το Μωαμεθανισμό, οπότε και θα έσωζε τη ζωή του. Μα αυτός, παρόλο που δεν ήξερε και πολλά γράμματα, δεν ήθελε ν’ αφήσει τον Χριστό και να προσκυνήσει ψευδοπροφήτες, δεν θα άφηνε το άγιο Ευαγγέλιο, για χάρη του Κορανίου. Η Ορθοδοξία των πατέρων του είχε χαράξει πολύ βαθιά την πίστη μέσα του, και τίποτα δεν μπορούσε να την ξεριζώσει.
Ο νεαρός και ευσεβής Αθηναίος απάντησε με ύφος αγέρωχο στις απειλές τους: «Δεν τουρκεύω». Τότε άρχισαν τα αναίτια μαρτύρια και οι εξευτελισμοί. Δέσμιος, βασανισμένος κι εξουθενωμένος από τα μαρτύρια, ο Άγιος δεν δείλιαζε, παρά έτρεχε με προθυμία στο μαρτύριο. Κι όταν στο δρόμο που περνούσαν συναντούσε χριστιανούς, φώναζε παρακλητικά: “συγχωρέστε με, αδέλφια, κι ο Θεός να σας συγχωρέσει”! Σαν έφτασε στον ορισμένο τόπο, δηλ. στους Στύλους του Ολυμπίου Διός, γονάτισε, έκαμε την προσευχή του, κι έσκυψε το κεφάλι του με χαρά, σαν να περίμενε ζωή απ’ το σπαθί, και όχι θάνατο.
Στην αρχή ο δήμιος του έδωσε μια ευκαιρία. Τον χτύπησε με αντεστραμμένο το ξίφος στο λαιμό, για να τον εκφοβίσει, προσδοκώντας τη μεταστροφή του. Όμως, ο γενναίος Μάρτυς του Χριστού Μιχαήλ τον παρότρυνε με θάρρος, λέγοντάς του: «Χτύπα για την πίστη». Και όταν ο δήμιος έβαλε το μαχαίρι στον τράχηλο του Αγίου και αφού τον πλήγωσε λίγο, άκουσε και πάλι από τον Μιχαήλ την ίδια φράση: «Χτύπα για την πίστη». Οπότε ο δήμιος απέτεμε τη σεπτή κεφαλή του μάρτυρα, που δέχτηκε το ένδοξο στεφάνι του μαρτυρίου το 1771, σε ηλικία μόλις 18 ετών. Τούτο συνέβη στις 9 Ιουλίου 1771, ημέρα που η Εκκλησία μας εορτάζει τη μνήμη του.
Στον πρώτο νοτιοανατολικό στύλο του Ολυμπίου Διός στην Αθήνα υπάρχει, ακόμη και σήμερα, το ακόλουθο επιγραφικό χάραγμα: «1771 Ιουλίου 9. Αποκεφαλίσθη ο Πακνανάς Μιχάλης».
Το μοναδικό παρεκκλήσιο σ’ όλη την Πρωτεύουσα αφιερωμένο στον Άγιο νεομάρτυρα Μιχαήλ βρίσκεται στον Ιερό Ναό Αναλήψεως Κυρίου Νέου Κόσμου (Λαγουμιτζή και Ντελακρουά), όπου κατά την παράδοση στην περιοχή αυτή βρίσκονταν οι κήποι του Αγίου.
Το 2003 ο νεομάρτυρας Μιχαήλ ο Αθηναίος ανακηρύχθηκε προστάτης των διαιτολόγων και διατροφολόγων. Προς τιμή του, ένας από τους κεντρικότερους δρόμους στη συνοικία της Αθήνας “Νέος Κόσμος” φέρει το όνομά του (Οδός Μπακνανά), καθώς και η παρακείμενη στάση του τραμ.
Σύμφωνα με το ΦΕΚ Β΄ 527/2016 ο Άγιος Μιχαήλ Μπακνανάς είναι ο Προστάτης Άγιος του Ιδρύματος Νεότητος και Οικογένειας της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών, στη σφραγίδα του οποίου φέρεται η εικόνα του Νεομάρτυρος.

Οὐ πτοεῖ Μιχαὴλ θεῖον τμῆσις κάρας,
ὑπὲρ Χριστοῦ δέχεται αὐτὴν προθύμως.

Τί κατ’ ὀλίγον λαιμὸν ὦ σπαθηφόρε,
Τέμνεις; Μιχαὴλ οὐ πτοεῖται τὴν σπάθην.
Ἐνάτῃ Μιχαὴλ κείρατο αὐχένα χαλκὸς ἀτειρής.

Ἀπολυτίκιον

Ἦχος δ΄. Ταχὺ προκατάλαβε.
Νεότητι σώματος τὸν παλαμναῖον ἐχθρόν, ἀθλήσας κατέβαλες, ὑπὲρ Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ, τμηθεὶς τὸν αὐχένα σου· ὅθεν τῶν Ἀθηναίων ἡ περίδοξος πόλις μέλπει τὴν ἄθλησίν σου, Μιχαὴλ Νεομάρτυς· ἐκ ταύτης γὰρ ὡς ἄνθος εὐῶδες ἐβλάστησας.

Κοντάκιον
Ἦχος δ’. Ἐπέφανεν σήμερον.
Εὐσεβείας ἤθεσι κεκοσμημένος, μαρτυρίου ἤνυσας, τὸ θεῖον σκάμμα Μιχαήλ, καὶ ἐκ χειρὸς τοῦ Παντάνακτος, τὸν τῆς ἀθλήσεως στέφανον εἴληφας.

Κάθισμα
Ἦχος α΄. Τὸν τάφον Σου Σωτήρ.
(Μετὰ τὴν α’ στιχολογίαν)
Τὴν πίστιν τοῦ Χριστοῦ, ὡς ἀσύλητον ὄλβον, κατέχων ἀσφαλῶς, τῆς ψυχῆς τῷ ταμείῳ, ἀθλῆσαι προτετίμηκας, ὑπὲρ ταύτης μακάριε, ὅθεν ἤσχυνας, τὸν ἐπελθόντα ἐχθρόν σοι, καὶ ἠρίθμησαι, ὦ Μιχαὴλ Νεομάρτυς, Μαρτύρων ταῖς τάξεσι.

Ἕτερον Κάθισμα
Ἦχος πλ. α’. Τὸν Συνάναρχον Λόγον.
(Μετὰ τὴν β’ στιχολογίαν)
Εὐσεβείας τοῖς τρόποις καλλωπιζόμενος, καὶ ἁπλότητι Μάρτυς καὶ ἀκακία ψυχῆς, τὸν ἀγῶνα τὸν καλὸν νομίμως ἤνυσας, καὶ ἀνέτειλας ἡμῖν, ὡς ἀστὴρ νεοφανής, εὐφραίνων τῇ σῇ ἀθλήσει, ὦ Μιχαὴλ Νεομάρτυς, τῶν εὐσεβούντων τὰ συστήματα.

Ἕτερον Κάθισμα
Ἦχος πλ. δ’. Τὴν Σοφίαν καὶ Λόγον.
(Μετὰ τὸν Πολυέλεον)
Ἐν ἁπλότητι τρόπων τὸ θεῖον πῦρ, τῆς ἀγάπης Κυρίου ὃ ἐν ψυχῇ, κατεῖχες μακάριε,, ὑπεμφαίνων τρανότατα, ἀκλόνητος ἐδείχθης, ἐχθροῦ ἐπιθέσεσι, μηδόλως καταπτήξας τυράννων φρυάγματα, ὅθεν καὶ τῷ ξίφει, ἐκτμηθεὶς τὸν αὐχένα, Μαρτύρων ἠξίωσαι, τῆς εὐκλείας καὶ χάριτος, Μιχαὴλ ἀξιάγαστε, μεθ’ ὧν ἀεὶ δυσώπει Χριστόν, τῶν πταισμάτων ἄφεσιν δωρήσασθαι, τοῖς ἑορτάζουσι πόθῳ, τὴν ἁγίαν μνήμην Σου.

Ἕτερον Κάθισμα
Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.
Ὑπῆλθες τὸ στάδιον τοῦ μαρτυρίου στεῤῥῶς, καὶ πλάνην κατήσχυνας τὴν τῶν ἀπίστων ἐχθρῶν, γενναίᾳ ἐνστάσει σου, ὅθεν σε Νεομάρτυς, Μιχαὴλ ὁ Δεσπότης, δόξης τῆς οὐρανίου, κληρονόμον δεικνύει, ὡς κοινωνὸν τοῦ πάθους Αὐτοῦ δι’ ἀθλήσεως.

Ὁ Οἶκος
Βίον ἔχων αὐτουργόν, καὶ ζῶν ἐν εὐσεβείᾳ, καὶ τὸν Θεὸν φοβούμενος, ὡς Ἄβελ ὁ κλεινός, καὶ λατρεύων αὐτῷ ἐν πίστει καὶ ἀληθείᾳ, πρὸς μαρτυρίου ἀνελήλυθας ἀκρότητα, ἀθλητικῶς ἀγωνισάμενος, Μιχαὴλ μακάριε, ὑπὸ τῶν υἱῶν τῆς Ἄγαρ συσχεθείς, καὶ πρὸς ἐξόμοσιν ποικίλως ἐκβιασθείς, ἀμετακίνητος ὤφθης ἐκ τῆς εὐσεβοῦς ὁμολογίας, μὴ δελεασθεὶς δωρεῶν παροχαῖς, μηδὲ πτοηθεὶς βασάνων ἀπειλαῖς, ἀνώτερος πάντων γενόμενος, ἐν τῇ δυνάμει τῆς πρὸς Χριστὸν πίστεως. Καὶ τῶν πάλαι Ἀθλητῶν μιμητὴς ἀναφανείς, εὐτόλμως τὸν αὐχένα τέτμησαι, καὶ ἐκ χειρὸς τοῦ Παντάνακτος τὸν τῆς ἀθλήσεως στέφανον εἴληφας.

Μεγαλυνάριον
Χαίροις Ἀθηναίων εὖχος σεμνόν, Μιχαὴλ θεόφρον, Νεομάρτυς τοῦ Ἰησοῦ, Ὃν ἀεὶ δυσώπει, ὑπὲρ τῶν ἐκτελούντων, τὴν μνήμην σου τὴν θείαν, καὶ εὐφημούντων σε.