Το Κέντρο Πρόληψης του Ιδρύματος «ΔΙΑΚΟΝΙΑ» δραστηριοποιείται από το 2002 κατά κύριο λόγο στον τομέα της πρωτογενούς πρόληψης με σκοπό την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της κοινότητας σε θέματα προαγωγής της σωματικής και ψυχικής υγείας καθώς και σε θέματα χρήσης και εξάρτησης, τη δημιουργία πυρήνων πρόληψης, την προώθηση υγιών τρόπων και στάσεων ζωής και την εκπαίδευση ομάδων πληθυσμού σε θέματα πρόληψης. Λέγοντας πρόληψη εννοούμε μια διαδικασία ψυχοκοινωνικής εξέλιξης των ατόμων που στοχεύει στην ανάπτυξη προσωπικών και κοινωνικών δεξιοτήτων και στην υιοθέτηση θετικών στάσεων ζωής, η οποία ξεκινάει από τα πρώτα χρόνια ζωής του παιδιού. Αναμφισβήτητα λοιπόν χρειαζόμαστε οργανωμένα προγράμματα που ν’ απευθύνονται στα παιδιά προκειμένου να τα θωρακίσουμε και να τα εξοπλίσουμε κατάλληλα ώστε να μάθουν να προστατεύουν τον εαυτό τους. Στα πλαίσια προώθησης της πρόληψης θα θέλαμε να σας ενημερώσουμε ότι τα στελέχη του Κέντρου Πρόληψης έχουν τη δυνατότητα να πραγματοποιήσουν εργαστήρια σε παιδιά του δημοτικού μέσα στα πλαίσια του κατηχητικού σας προγράμματος. Τα εργαστήρια αυτά αποτελούνται από διάφορες βιωματικές δραστηριότητες με θέματα επικεντρωμένα στη συναισθηματική αγωγή των μικρών παιδιών και στην προστασία τους. Είναι σημαντικό να τονιστεί πως η πρόληψη είναι υπόθεση καθολική και μας αφορά όλους, όλους όσους εμπλέκονται στη διαδικασία ανάπτυξης και κοινωνικοποίησης των παιδιών.
Γι’ αυτό λοιπόν σας δίνουμε τη δυνατότητα να εφαρμόσετε και εσείς κάποιες οργανωμένες δραστηριότητες με σκοπό να ευαισθητοποιήσετε τα παιδιά του κατώτερου κατηχητικού σε θέματα που σχετίζονται με τη σωματική και ψυχική τους υγεία. Οι δραστηριότητες που προτείνονται επικεντρώνονται στα εξής βασικά θέματα:
Φροντίζω το σώμα μου- Αναγνωρίζοντας και εκφράζοντας συναισθήματα
- Φιλία
- Πιέσεις και επιρροές
- Είμαστε ίδιοι αλλά και μοναδικοί – Αυτοεκτίμηση
- Είμαστε ίδιοι αλλά και διαφορετικοί – Διαφορετικότητα
Οποιοσδήποτε χρειάζεται επιπλέον πληροφορίες ή διευκρινήσεις για τις προτεινόμενες δραστηριότητες μπορεί να επικοινωνήσει με την κα. Μαρία Ξηρουχάκη στο τηλ: 2130184419 ή στο e-mail: [email protected].
Θεωρείται σκόπιμο να αναφέρουμε ότι για την εφαρμογή των προτεινόμενων δραστηριοτήτων απαιτείται όχι μόνο προσωπική δουλειά από τον κατηχητή αλλά και ευαισθητοποίηση σε θέματα αγωγής των παιδιών.
Ακολουθεί το προτεινόμενο υλικό για τα παιδιά του κατώτερου κατηχητικού.
Λέξεις – κλειδιά: Υγιής, δυνατός, προσέχω, ασφάλεια, φροντίζω, μειώνω τον κίνδυνο, προσεκτικός, υπευθυνότητα, καθαριότητα, διατροφή, άσκηση, ξεκούραση
Προτεινόμενη δραστηριότητα: Χωρίστε τα παιδιά σε υποομάδες φτιάχνοντας για παράδειγμα κάρτες γεωμετρικών σχημάτων. Ζητήστε από τα παιδιά να απαντήσουν στην ερώτηση «Τι χρειάζεται το σώμα μου για να είναι υγιές;». Ζητήστε τους να γράψουν τρόπους με τους οποίους μπορούν να διατηρήσουν το σώμα τους υγιές και καλά. Συζητήστε με τα παιδιά για τους τρόπους αυτούς εστιάζοντας στους εξής βασικούς άξονες: φαγητό, καθαριότητα, ασφάλεια, άσκηση, ξεκούραση. Ενθαρρύνετε τα παιδιά να σκεφτούν πράγματα που κάνουν τώρα, κακές ή λιγότερο υγιεινές συνήθειες που πρέπει να αλλάξουν καθώς και ποιος μπορεί να τους βοηθήσει. Συζητήστε με τα παιδιά όλα όσα κάνουν κακό στο σώμα μας, π.χ. κακή διατροφή, λίγος ύπνος, λήψη ουσιών.
Ερωτήσεις κλειδιά: Ποιους νέους τρόπους μάθατε σήμερα για να φροντίζετε το σώμα σας; Κατά πόσο αυτό είναι δική σας υπευθυνότητα; Ποιοι άνθρωποι φροντίζουν για εσάς; Στην ενότητα αυτή μπορείτε να εισάγετε και την έννοια της ασφάλειας. Σε ποιους χώρους είμαι ασφαλής και με ποιους ανθρώπους, ποιοι φροντίζουν για τη διατήρηση της ασφάλειάς μου, με ποιους τρόπους διατηρούμε την ασφάλειά μας, τι κάνουμε όταν βρεθούμε σε κίνδυνο, πότε ένα μυστικό δεν είναι μυστικό, τα συναισθήματά μας όταν είμαστε και όταν δεν είμαστε ασφαλείς. Κλείνοντας μπορείτε να ζητήσετε από τα παιδιά να συμπληρώσουν τη φράση «Το σημαντικότερο που έμαθα σήμερα ήταν…».
Αλφαβητάρι συναισθημάτων: Αγάπη, ενθουσιασμός, απογοήτευση, εκνευρισμός, θυμός, ευτυχία, δυστυχία, ζήλια, φόβος, περηφάνια, στοργή, θλίψη, ντροπή, χαρά, λύπη, ανακούφιση, ικανοποίηση, μοναξιά, ηρεμία
Προτεινόμενες δραστηριότητες: Δώστε στα παιδιά εικόνες από πολύχρωμα περιοδικά με πρόσωπα ανθρώπων που εκφράζουν συναισθήματα. Χωρίστε τα παιδιά σε ζευγάρια ζητώντας τους π.χ. να βρουν κάποιον που φοράει τα ίδια χρώματα με αυτούς και ζητήστε να κοιτάξουν τις εικόνες, να εντοπίσουν και να καταγράψουν τα συναισθήματα που απεικονίζονται.
Συζήτηση: Ήταν εύκολο ή δύσκολο; Υπάρχουν πολλά ή λίγα συναισθήματα; Όλοι νιώθουμε διάφορα συναισθήματα κατά τη διάρκεια της ημέρας. Κάποια συναισθήματα είναι πιο έντονα από άλλα. Οι άνθρωποι αισθανόμαστε πάντα το ίδιο; Πώς νιώθατε όταν σηκωθήκατε σήμερα το πρωί; Πώς θα νιώθατε αν σας έλεγα ότι σας έχω μια έκπληξη; Πώς αισθάνεστε όταν τσακώνεστε με τους φίλους σας… όταν χάνετε κάτι; Πώς εκφράζετε τα συναισθήματά σας; Μιλήστε για την ανάγκη μας να εκφράζουμε αυτά που νιώθουμε. Για ποιους λόγους μπορεί να προσπαθήσουμε να κρύψουμε τα συναισθήματά μας; Υπάρχουν τρόποι δημιουργικής διαχείρισης των έντονων συναισθημάτων; Ετοιμάστε χαρτάκια με προτάσεις όπως «Ένιωσα χαρούμενος όταν…», «Ένιωσα λυπημένος όταν….», «Ένιωσα έκπληξη όταν…», «Ένιωσα απογοήτευση όταν…», «Ένιωσα ενθουσιασμό όταν…», «Ένιωσα ζήλια όταν…», «Ένιωσα θυμό όταν…» κτλ και βάλτε τα σε ένα κουτί. Ζητήστε από κάθε παιδί να τραβάει από ένα χαρτάκι και να συμπληρώνει την πρόταση. Κλείνοντας μπορείτε να ζητήσετε από τα παιδιά να συμπληρώσουν τη φράση «Αυτή τη στιγμή νιώθω…».
Λέξεις – κλειδιά: Ευγενικός, στοργικός, υποστήριξη, επικοινωνία, ειλικρίνεια, σεβασμός, κατανόηση, αξιόπιστος, αγάπη, εμπιστοσύνη, ζεστασιά, φιλία.
Προτεινόμενη δραστηριότητα: Προτείνουμε στα παιδιά να φτιάξουμε μια συνταγή φιλίας. Τα παιδιά μας υπαγορεύουν το συστατικά μιας καλής φιλίας και τους τρόπους που πρέπει να ακολουθούμε για να είμαστε καλοί φίλοι ή να κάνουμε νέους φίλους.
Τρόποι καλής φιλίας
Οι καλοί φίλοι ακούνε ο ένας τον άλλο
Οι καλοί φίλοι δεν πληγώνουν τα συναισθήματα των φίλων τους
Οι καλοί φίλοι βοηθούν ο ένας τον άλλο να λύσει ένα πρόβλημα
Οι καλοί φίλοι προσπαθούν να καταλαβαίνουν τα συναισθήματα και τις διαθέσεις των φίλων τους
Οι καλοί φίλοι μπορούν να διαφωνούν χωρίς να πληγώνουν ο ένας τον άλλο
Οι καλοί φίλοι ενδιαφέρονται και φροντίζουν ο ένας τον άλλο
Οι καλοί φίλοι σέβονται ο ένας τον άλλο και αναγνωρίζουν ότι όλοι έχουμε τα ίδια δικαιώματα
Οι καλοί φίλοι εμπιστεύονται ο ένας τον άλλο
Οι καλοί φίλοι αποδέχονται τους φίλους τους με τα θετικά και τα αρνητικά τους
Συζήτηση
Τι σημαίνει λοιπόν φιλία;
Γιατί η φιλία είναι τόσο σημαντική για μας;
Πού πρέπει να βασίζεται η φιλία;
Τι μας κάνει να είμαστε καλοί φίλοι;
ΠΙΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΠΙΡΡΟΕΣ
Λέξεις – κλειδιά: Επηρεάζομαι, πείθω, ενάντια στη θέλησή μου, αντιστέκομαι, στηρίζομαι σε κάποιον, αντιδρώ, σκέφτομαι, κρίνω, αποφασίζω, λέω «όχι», πιέζω, ζητώ βοήθεια, υπευθυνότητα
Προτεινόμενη δραστηριότητα: Ζητήστε από τα παιδιά να σταθούν όρθια σε κύκλο. Ο συντονιστής κρατάει ένα μπαλάκι που το πετάει στο πρώτο παιδί και του ζητάει να πει δύο πράγματα: (α) το όνομά του και (β) ένα πρόσωπο από το οποίο επηρεάζεται όταν πρόκειται να πάρει κάποια σημαντική απόφαση. Η δραστηριότητα τελειώνει όταν έχουν μιλήσει όλα τα παιδιά. Έχετε ετοιμάσει μια αφίσα με τίτλο «Οι επιρροές που δέχομαι». Η φράση «οι επιρροές που δέχομαι» μπαίνει σε κύκλο και σχηματίζετε και περίπου δέκα ακτίνες που να ξεκινούν από τον κύκλο. Δείξτε την αφίσα «Οι επιρροές που δέχομαι» και συμπληρώστε τις ακτίνες ανάλογα με τις απαντήσεις που έδωσαν τα παιδιά στην παραπάνω άσκηση (π.χ. σχολείο/ εκπαιδευτικοί, οικογένεια/ γονείς, φίλοι, χρόνος, ο ίδιος ο εαυτός τους, τηλεόραση, οι πιθανές επιπτώσεις της πράξης). Αν χρειαστεί, προσθέτετε και άλλες επιρροές που δεν αναφέρθηκαν. Ερευνήστε μαζί με τα παιδιά ποιος ασκεί την μεγαλύτερη επιρροή και γιατί. Μιλήστε με τα παιδιά γι’ αυτές τις επιρροές εντοπίζοντας ποιες είναι αυτές που πρέπει να αποδεχθούν τα παιδιά. Συζητήστε για το πότε η επιρροή μετατρέπεται σε πίεση και τι σημαίνει πίεση από τους συνομηλίκους μου. «Εξαναγκάζομαι να κάνω ή να δεχτώ κάτι, κάνω κάτι ενάντια στη θέλησή μου. Συνήθως ερχόμαστε σε δύσκολη θέση, νιώθουμε άγχος, στεναχώρια. Ενδεχομένως κάποιος ισχυρότερος ασκεί δύναμη προκειμένου να…» Εισάγετε την τεχνική «ΑΣΣΔ»: Αποφασίζω. Σκέφτομαι Τι, Σκέφτομαι Γιατί, Δρω – σαν απάντηση στην ανεπιθύμητη πίεση. Παρουσιάστε το φανάρι.
ΕΙΜΑΣΤΕ ΙΔΙΟΙ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΜΟΝΑΔΙΚΟΙ – ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ
Λέξεις – κλειδιά: Αυτοεκτίμηση, αποδοχή, ευχαριστημένος, θετικός, μοναδικός, ομοιότητες και διαφορές, ξεχωριστός Προτεινόμενες δραστηριότητες: Ζητείστε από κάθε παιδί να γράψει το όνομά του με κεφαλαία γράμματα σε μια κόλλα χαρτί ο καθένας και να πει λίγα λόγια για το πώς πήρε το όνομα αυτό (γιατί τον βάφτισαν έτσι), τι σημαίνει, πώς νιώθουν γι’ αυτό (αν τους αρέσει ή όχι). Το κάθε παιδί στο χαρτί που είχε γράψει με κεφαλαία γράμματα το όνομά του, τοποθετεί το όνομά του σ’ έναν κύκλο και σχηματίζει γύρω του άλλους κύκλους με τις εξής επικεφαλίδες: πώς είμαι, ο χαρακτήρας μου, τα αγαπημένα μου πρόσωπα, τα αγαπημένα μου πράγματα, τα αγαπημένα μου χρώματα και φαγητά και στη συνέχεια συμπληρώνει τους κύκλους.
Συζήτηση στην ομάδα και διαπίστωση πως για όλους αυτούς τους λόγους (στοιχεία κάθε παιδιού) καθένας είναι μοναδικός και ξεχωρίζει απ’ όλους τους άλλους. Πιθανές ερωτήσεις: Συγκρίνετε τον εαυτό σας με άλλα παιδιά; Νομίζετε ότι αυτό είναι καλό ή κακό; Ποια πράγματα νομίζετε ότι κάνουν τους ανθρώπους να αισθάνονται καλά με τον εαυτό τους; Όταν αισθάνεστε άσχημα με τον εαυτό σας, τι μπορεί να βοηθήσει για να αισθανθείτε καλύτερα; Μπορείτε να σκεφτείτε πράγματα που λέμε ή κάνουμε και μπορούν να κάνουν άλλους ανθρώπους να αισθάνονται άσχημα με τον εαυτό τους;
Μέσα σ’ ένα κουτί τοποθετούμε έναν καθρέφτη και το κλείνουμε. Λέμε στα παιδιά ότι μέσα στο κουτί κρύβεται ένας πολύ ξεχωριστός άνθρωπος και απαγορεύεται να το ανοίξουν και να το δουν. Δίνουμε στα παιδιά το κουτί να το κρατήσουν, να το κουνήσουν και προσπαθούμε να μαντέψουμε ποιος κρύβεται εκεί μέσα. Στη συνέχεια, τα αφήνουμε να κοιτάξουν μέσα στο κουτί, χωρίς να αποκαλύψουν τι είδαν. Μετά τους δίνουμε ένα χαρτί και τους ζητάμε να ζωγραφίσουν τον ξεχωριστό άνθρωπο που είδαν στο κουτί. Έπειτα κρατούν τη ζωγραφιά μπροστά στο πρόσωπό τους και φωνάζουν δυνατά το όνομα του ξεχωριστού ανθρώπου που είδαν, δηλαδή του εαυτού τους.
Λέξεις – κλειδιά: Διαφορετικότητα, ομοιότητα, δικαιώματα, σεβασμός, μονοτονία, πολυχρωμία, ίδιος, ασυνήθιστος, μοναδικός
Προτεινόμενες δραστηριότητες: Τα παιδιά χωρίζονται σε ζευγάρια και αναζητούν τρεις διαφορές και ομοιότητες που έχουν από τους άλλους ανθρώπους. Μπορούν να ζωγραφίσουν τις ομοιότητες (π.χ. ανάγκη για φαγητό, ζεστασιά, παιχνίδι, αγάπη) και τις διαφορές τους (π.χ. χρώμα μαλλιών, σχήμα προσώπου, προτιμήσεις στο φαγητό, στη μουσική). Συζητάμε όλοι μαζί τα ευρήματά μας και παροτρύνουμε τα παιδιά να αναγνωρίσουν ότι διαφορετικότητα σημαίνει ποικιλία στην εμφάνιση – χαρακτηριστικά, στις προτιμήσεις κτλ, καθώς και πόσο βαρετός και ομοιόμορφος θα ήταν ο κόσμος αν ήμασταν όλοι ίδιοι.
Πιθανές ερωτήσεις: Νομίζετε ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ίδιοι; Σε τι διαφέρουν οι άνθρωποι; Σε τι μοιάζουν οι άνθρωποι; Τι μπορεί να ενώσει και τι μπορεί να χωρίσει τους ανθρώπους; Παράλληλα μπορείτε να δείξετε στα παιδιά φωτογραφίες ανθρώπων διαφορετικών πολιτιστικών ομάδων και εθνών (αναζητήστε φωτογραφίες από το Διαδίκτυο ή από περιοδικά ή ζητήστε από τα ίδια τα παιδιά να τις βρουν) και συζητήστε μαζί τους για την καθημερινή ζωή ανθρώπων σε διάφορα σημεία του πλανήτη μας και εάν όλοι μοιάζουμε μεταξύ μας. Ρωτήστε τα παιδιά αν υπάρχουν παιδιά διαφορετικών εθνικοτήτων στο σχολείο τους; Έχουν άλλα ήθη και συνήθειες; Στοιχεία που πρέπει να επισημανθούν είναι: Κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και διαφορετικός από τους άλλους Κάθε άνθρωπος είναι μέλος ενός κόσμου στον οποίο υπάρχουν πολλοί άνθρωποι διαφορετικών εθνικοτήτων και πολιτισμών, διαφορετικού χρώματος Όλοι οι άνθρωποι έχουν τα ίδια δικαιώματα στη ζωή
