Αν σου μιλώ με παραμύθια είναι γιατί τα’ ακούς γλυκύτερα
(Γ. Σεφέρης)
Η Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 2 Απριλίου, την ημέρα που γεννήθηκε ο μεγάλος Δανός παραμυθάς Χανς Κρίστιαν Άντερσεν. Την καθιέρωσε η Διεθνής Οργάνωση Βιβλίων για τη Νεότητα (International Board on Books for Young People- IBBY) το 1966.
Σε μια εποχή που οι ρυθμοί είναι εξοντωτικοί και επικρατούν οι νέες τεχνολογίες, το εξωσχολικό βιβλίο φαντάζει μάλλον ένας παλιομοδίτικος τρόπος να περάσει ένα παιδί τον ελεύθερο χρόνο του. Καθώς όμως η ανάγνωση βιβλίων προσφέρει πολλαπλά οφέλη στην ανάπτυξη των παιδιών, είναι σημαντικό οι γονείς να καλλιεργήσουν την αγάπη για το βιβλίο. Το διάβασμα ενός βιβλίου συμβάλλει σημαντικά στη γλωσσική, γνωστική, κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού.
Η επιρροή του καθημερινού διαβάσματος στα παιδιά μας έχει τόσο σημαντικά οφέλη που δεν πρέπει να τα παραβλέψουμε. Άλλωστε, υπάρχουν και έρευνες που το επιβεβαιώνουν. Η ανάπτυξη ενός παιδιού σε ένα σπίτι γεμάτο βιβλία έχει πολλά και μακροχρόνια οφέλη υποστηρίζει νέα έρευνα του πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια. Σύμφωνα με τη μελέτη, η ανάγνωση μόλις 10 βιβλίων στην ηλικία των 4 ετών αρκεί για να αναπτυχθεί γρηγορότερα μέρος του εγκεφάλου του παιδιού, το οποίο σχετίζεται με τη γλώσσα και τη σκέψη. Οι ερευνητές τονίζουν, ότι εάν τα παιδιά «μυηθούν» στα 8 τους στον κόσμο της ανάγνωσης, τότε η επίδραση στον εγκέφαλο θα είναι μικρότερη, καθώς η ηλικία των 4 ετών θεωρείται κρίσιμη για την ανάπτυξη του εγκεφάλου.
Δέσιμο μεταξύ γονέα και παιδιού
Η ανάγνωση ενός βιβλίου μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως ένα μέσο για να ενθαρρύνει την επικοινωνία του γονιού με το παιδί και να προάγει το μεταξύ τους δέσιμο. Ιδιαίτερα αν ξεκινήσει από μικρή ηλικία, καθώς ο γονιός διαβάζει στο παιδί ένα βιβλίο, του δίνεται η ευκαιρία να συζητήσει ποικίλα θέματα, να κάνει και να δεχτεί ερωτήσεις, να δώσει ερεθίσματα για σκέψη και να καταλάβει περισσότερο το ίδιο του το παιδί. Σε μεγαλύτερες ηλικίες, δίνοντας στα παιδιά βιβλία για διάβασμα ή με αφορμή κάτι που το παιδί έχει επιλέξει, οι γονείς έχουν την δυνατότητα να συζητήσουν θέματα που θα ήταν δύσκολο διαφορετικά να θίξουν.
Το παραμύθι σε αντίθεση με την ανάγνωση έχει αμεσότητα και διαδραματίζουν μεγάλο ρόλο τα στοιχεία του λόγου (ο ρυθμός, ο τονισμός, ο χρωματισμός, το ύφος, ο τόνος, το ύψος της φωνής, η ροή του λόγου, οι παύσεις κλπ) γιατί βγαίνουν μέσα από αβίαστη εκφώνηση. Τα στοιχεία αυτά μεταφέρουν μηνύματα για την ψυχική κατάσταση του αφηγητή τη δεδομένη στιγμή και επιτρέπουν την ψυχική σύνδεση του παιδιού με τον αφηγητή – γονέα.
Ο ρόλος του γονέα στην προώθηση της φιλαναγνωσίας
Η καλλιέργεια της επιθυμίας για ανάγνωση ενός βιβλίου σημαίνει ότι το παιδί διαβάζει ένα βιβλίο όχι γιατί πρέπει, αλλά γιατί το ευχαριστεί. Αναμφισβήτητα πρόκειται για μια συνήθεια ύψιστης σημασίας για την υπόλοιπη ζωή του. Για να προτιμήσουν λοιπόν τα παιδιά να ανοίξουν ένα βιβλίο στον ελεύθερό τους χρόνο και να γευτούν τα παραπάνω οφέλη, χρειάζεται να έχουν μάθει να αγαπούν το διάβασμα από μικρή ηλικία. Η οικογένεια είναι η πρώτη πού θα δημιουργήσει το ευνοϊκό κλίμα για να γνωρίσει και ν’ αγαπήσει το παιδί το καλό βιβλίο. Οι γονείς παίζετε λοιπόν κι εδώ σημαντικό ρόλο. Μπορείτε να:
- ξεκινήσετε από τη βρεφική ακόμα ηλικία του παιδιού, μόλις αποκτήσει την ικανότητα να κρατάει αντικείμενα, να του δίνετε βιβλία για την ηλικία του, ανθεκτικά στην «κακοποίηση» που θα υποστούν
- διαβάζετε στα παιδιά με διαδραστικό τρόπο, με το δικό σας προσωπικό στυλ εξηγώντας ανάλογα με την ηλικία όσα υπάρχουν στο βιβλίο, ενθαρρύνοντας ερωτήσεις και σχόλια. Τα παραμύθια τα διαβάζουμε μπορούμε όμως και να τα παίζουμε. Τολμήστε την αφήγηση γνωστού παραμυθιού με διαφορετικό σενάριο, στυλ, εξέλιξη. Εμπλουτίστε τα παραμύθια σας με ποιηματάκια, με τραγουδάκια, με αινίγματα, με παύσεις για να δώσετε απαντήσεις στο παιδί
- φέρνετε τα παιδιά σε επαφή με τα βιβλία στο σπίτι, αλλά και σε βιβλιοπωλεία, εκθέσεις βιβλίων και βιβλιοθήκες. Η σχέση του παιδιού με το βιβλίο κατά την παιδική ηλικία επηρεάζει τη σχέση με το βιβλίο και στην ενήλικη ζωή
- αφήνετε τα παιδιά να επιλέξουν μόνα τους τα βιβλία που θέλουν μέσα από εναλλακτικές που προορίζονται για την ηλικία τους βέβαια
- προτιμήστε βιβλία που εξάπτουν τη φαντασία και όχι που παρέχουν συγκεκριμένες γνώσεις. Άλλωστε, τα περισσότερα παιδικά βιβλία περνάνε μηνύματα και προωθούν αξίες με έμμεσο και εύσχημο τρόπο. Διαφορετικά, τα παιδιά θα ταυτίσουν τα εξωσχολικά βιβλία με την απόκτηση γνώσεων και, επομένως, με τα σχολικά βιβλία.
- αποφεύγετε να πιέζετε υπερβολικά τα παιδιά σας για το διάβασμα, γιατί κανείς δεν αγάπησε κάτι με το ζόρι
- βάλτε το βιβλίο στην καθημερινότητά σας και αποτελέστε οι ίδιοι παράδειγμα για τα παιδιά σας. Τα παιδιά μιμούνται στους μεγαλύτερους, αν εσείς διαβάζετε βιβλία, εφημερίδες ή/και περιοδικά στον ελεύθερό σας χρόνο και δεν κάθεστε συνέχεια στην τηλεόραση ή τον υπολογιστή τότε θα καλλιεργήσετε και στα παιδιά σας την αγάπη για το βιβλίο
- μην επιχειρείτε να ερμηνεύσετε τα παραμύθια, καταστρέφετε τη μαγεία τους
- μη διακόπτετε την ανάγνωση ή τη διήγηση για να κάνετε κάτι άλλο
- δημιουργήστε παραμύθια με τα παιδιά και ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να διηγούνται παραμύθια είτε σε σας είτε σε άλλα παιδιά
- διαβάστε στο παιδί σας ευχάριστα παραμύθια το βράδυ πριν κοιμηθεί, διαβάστε στο παιδί παραμύθια για ξεκούραση, για επιβράβευση, για διασκέδαση
- μέσα στο δωμάτιο των παιδιών, όπου είναι αυτό δυνατό, δημιουργήστε σιγά-σιγά την προσωπική τους βιβλιοθήκη. Για να μπορεί το παιδί να χρησιμοποιεί όποτε θέλει τα βιβλία του, αλλά και κυρίως να τα βλέπει. Γιατί κι αυτό ακόμη, έστω κι αν δεν τα διαβάζει δηλαδή, επιδρά στη φιλαναγνωσία!
Πόσες αφηγήσεις και πόσες σχέσεις ξεκίνησαν με τη φράση «Μια φορά κι’ έναν καιρό….». Ας κρατήσουμε το παραμύθι ζωντανό κι’ ας επιτρέψουμε στα παιδιά μας να συνεχίσουν να ταξιδεύουν στο μαγικό κόσμο των παραμυθιών…
Με αφορμή λοιπόν την Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού βιβλίου δήμοι, βιβλιοθήκες, σχολεία και φορείς διοργανώνουν εκδηλώσεις για να τιμήσουν το βιβλίο, ένα από τα πολυτιμότερα αγαθά του ανθρώπου. Αναζητήστε την εκδήλωση που σας ενδιαφέρει… είναι μια καλή ευκαιρία να κάνετε κάτι δημιουργικό με τα παιδιά σας…
