Η Θεία Λειτουργία

Στοχοθεσία:

• Να γνωρίσουν τα παιδιά την σημασία της Θείας Ευχαριστίας για τη ζωή της Εκκλησίας
• Να μάθουν ότι στην Θ. Λειτουργία κοινωνούν όλα τα μέλη της Εκκλησίας μεταξύ τους και με την Κεφαλή Της, τον Χριστό
• Να μάθουν ύμνους από τη Θεία Λειτουργία
• Να μπορούν να συμμετέχουν περισσότερο ενεργά και συνειδητά στη Θ. Λειτουργία

Διήγηση: Σε έναν μοναχό που είχε λογισμούς αμφιβολίας, αν τα Τίμια Δώρα είναι πραγματικά Σώμα και Αίμα Χριστού, έδειξε ο Θεός με θαύμα την αλήθεια. Διηγείται ο αδελφός: Κατά την Θεία Λειτουργία είδα ν’ ανοίγει η στέγη του ναού, να σχίζονται οι ουρανοί και να κατεβαίνει φωτιά πάνω στα Τίμια Δώρα. Ύστερα παρουσιάστηκε πλήθος Αγγέλων, που στάθηκε κυκλικά γύρω από την Αγ. Τράπεζα, και ένα Βρέφος ενθρονισμένο πάνω σ’ αυτήν… Στο «Μετά φόβου», στους αδελφούς που πλησίαζαν προσφέρονταν κομμάτια από σάρκα. Μόλις όμως έλεγαν «Αμήν», γινόταν άρτος. Όταν πλησίασα κι εγώ, μου δόθηκε σάρκα και δεν μπορούσα να μεταλάβω. Τότε ένοιωσα μια φωνή να ψιθυρίζει στ’ αυτί μου: -Άνθρωπε, γιατί δε μεταλαμβάνεις; Δεν σου προσφέρεται αυτό ακριβώς που ζήτησες; -Λυπήσου με, Κύριε. Δεν μπορώ να μεταλάβω σάρκα. -Μάθε λοιπόν πως, αν μπορούσε ο άνθρωπος να μεταλάβει καθαρή σάρκα, τότε μέσα στο Άγιο Ποτήριο θα υπήρχε καθαρή σάρκα, όπως την είδες εσύ. Επειδή όμως δεν μπορεί να μεταλάβει κάτι τέτοιο, όρισε ο Θεός τους άρτους της Προθέσεως. Αν λοιπόν πίστεψες ότι ο αγιασμένος αυτός Άρτος είναι το ίδιο το Σώμα του Χριστού, πρόσελθε να μεταλάβεις! -Πιστεύω, Κύριε, απάντησα τότε συντετριμμένος. Αμέσως η σάρκα που κρατούσα έγινε πάλι άρτος. Ευχαρίστησα τον Θεό και κοινώνησα. (Από τον «Ευεργετινό»)

Η προσκομιδή : «Πριν από κάθε Θεία Λειτουργία, στον Όρθρο, ο ιερέας κάνει την τελετή της Προσκομιδής. Φέρνει δηλαδή στην αγία Πρόθεση τις προσφορές των πιστών και τις τεμαχίζει. Πρώτα βγάζει τη μεγάλη μερίδα, τον Αμνό, που θα μεταβληθεί σε Σώμα Κυρίου και έπειτα τις μερίδες της Κυρίας Θεοτόκου, των Αγγέλων, των Αγίων και των Χριστιανών, «ζώντων και τεθνεώτων», τις οποίες τοποθετεί γύρω από τον Αμνό, μέσα στο ιερό δισκάριο. Βλέπετε; Ολόκληρη η Εκκλησία… μέσα στο δισκάριο! Ο Κύριος Ιησούς, η Παναγία Μητέρα Του, ο Τίμιος Πρόδρομος, οι Προφήτες, οι Απόστολοι, οι Μάρτυρες, οι Όσιοι, οι Δίκαιοι, «πάντων των αγίων ο χορός», ενωμένοι μ’ εμάς, τους ευτελείς και ταπεινούς. Κοινωνία ζωντανών και πεθαμένων. Κοινωνία Αγίων και αμαρτωλών. Κοινωνία Θεού και ανθρώπων. Αυτή είναι η Ορθόδοξη Εκκλησία του Χριστού!» (Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης)

Το μεγάλο τετράγωνο κομμάτι που ο Ιερέας τοποθετεί στο κέντρο του αγίου δίσκου λέγεται Αμνός . Είναι αυτό που θα ευλογήσει ο Ιερέας για να γίνει Σώμα Χριστού. Η λέξη «αμνός» σημαίνει πρόβατο και μας θυμίζει τον Χριστό, που θυσιάστηκε για χάρη μας, «όπως τα πρόβατα στη σφαγή». Πάνω του είναι γραμμένο: «Ιησούς Χριστός νικά».

Οι «μερίδες» είναι κάποια μικρά ψίχουλα από το πρόσφορο.

Το τριγωνικό κομμάτι είναι η μερίδα της Παναγίας , της Μητέρας του Χριστού.

Τα 9 τριγωνάκια είναι: Το πρώτο, για τους Αρχαγγέλους Μιχαήλ και Γαβριήλ και για όλους τους Αγίους Αγγέλους. Το δεύτερο, για τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο και όλους τους Προφήτες Το τρίτο, για τους Αγίους Αποστόλους. Το τέταρτο, για όλους τους Ιεράρχες, δηλαδή τους επισκόπους που αγίασαν. Το πέμπτο, για όλους τους Αγίους που μαρτύρησαν για τον Χριστό. Το έκτο, για όλους τους Οσίους, άνδρες και γυναίκες, δηλαδή τους μοναχούς που αγίασαν. Το έβδομο, για όλους τους Αγίους Αναργύρους. Το όγδοο, για τους γονείς της Παναγίας, καθώς και για τον Άγιο που γιορτάζει την ημέρα εκείνη,  και το ένατο, για τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο ή τον Μέγα Βασίλειο –ανάλογα με το ποιος έγραψε την Θεία Λειτουργία που τελείται εκείνη την ημερα.

Στη συνέχεια, ο ιερέας βγάζει μία μερίδα για τον Αρχιεπίσκοπο (τον επίσκοπο κάθε περιοχής).

Κατόπιν, από μία μερίδα για κάθε Χριστιανό, ζωντανό ή πεθαμένο. Σε κάθε μερίδα που βγάζει, λέει: « Μνήσθητι, Κύριε, του δούλου Σου (τάδε)…» -που σημαίνει: «Θυμήσου, Κύριε, τον δούλο Σου (τάδε)». Στο τέλος θα πει «Μνήσθητι, Κύριε, και των λοιπών», δηλαδή «Θυμήσου, Κύριε, και τους υπόλοιπους Χριστιανούς» για να μην λείψει κανένας από το γιορτινό Τραπέζι της Θείας Λειτουργίας.

Οι πρώτοι Χριστιανοί, στα χρόνια των Αγίων Αποστόλων, όταν συγκεντρώνονταν για τη Θεία Ευχαριστία έτρωγαν όλοι μαζί το ίδιο φαγητό, έψελναν ύμνους, έκαναν προσευχή, άκουγαν το κήρυγμα των Αποστόλων και στο τέλος έτρωγαν το αγιασμένο ψωμί, δηλαδή το Σώμα του Χριστού, και έπιναν το αγιασμένο κρασί, δηλαδή το Αίμα Του. Και εμείς σήμερα προσφέρουμε ψωμί και κρασί στην Ευχαριστία και τα ξαναπαίρνουμε, αφού τα ευλογήσει ο Ιερέας και με τη Χάρη του Αγίου Πνεύματος γίνουν Σώμα και Αίμα του Χριστού.

Το ψωμί και το κρασί γίνονται Σώμα και Αίμα Χριστού

Μετά την Μεγάλη Είσοδο και την κοινή ομολογία της Πίστης, αρχίζει η Αγία Αναφορά. Ο Ιερέας διαβάζει κάποιες ευχές και εκφωνεί, υψώνοντας μαζί τον Άγιο Δίσκο και το Άγιο Ποτήριο: «Τα σα εκ των σων σοί προσφέρομεν κατά πάντα και δια πάντα» -δηλαδή, «αυτά τα δικά Σου Δώρα προσφέρουμε σ’ Εσένα σε κάθε καιρό και για όλες τις ευεργεσίες Σου». Ακολουθεί η μεγάλη στιγμή. Ο Ιερέας παρακαλεί τον Θεό να στείλει το Άγιο Πνεύμα στα τίμια Δώρα και να τα μεταβάλει σε Σώμα και Αίμα Χριστού. Ο Ιερέας ευλογεί με το σημείο του Σταυρού πάνω από τον Άγιο Άρτο, λέγοντας: «Και ποίησον τον μεν άρτον τούτον τίμιον σώμα του Χριστού σου. Αμήν» -δηλαδή, «Και κάνε αυτόν τον Άρτο, το ίδιο το τίμιο Σώμα του Χριστού Σου. Αμήν». Και μετά ευλογεί πάνω από το Άγιο Ποτήριο, λέγοντας: «Το δε εν τω Ποτηρίω τούτω τίμιον αίμα του Χριστού σου. Αμήν» -που σημαίνει: «Κι αυτό που είναι μέσα σε τούτο το Ποτήριο, (κάνε το) το ίδιο το τίμιο Αίμα του Χριστού Σου. Αμήν». Και στη συνέχεια, ευλογώντας σταυρωτά τον Άγιο Άρτο και το Άγιο Ποτήριο, ο Ιερέας λέει: «Μεταβαλών τω Πνεύματί Σου τω Αγίω. Αμήν, αμήν, αμήν» -δηλαδή, «Αφού τα μεταβάλεις με το Πνεύμα Σου το Άγιο. Αμήν, αμήν, αμήν». Έτσι γίνεται το θαύμα της μεταβολής του ψωμιού και του κρασιού, που πρόσφεραν οι Χριστιανοί, στο ίδιο το Σώμα και το ίδιο το Αίμα του Χριστού. Πόσο μεγάλη είναι η τιμή που μας γίνεται, να παρευρισκόμαστε στο μεγάλο αυτό θαύμα!

Την ίδια ώρα οι πιστοί ψάλλουν: «Σε υμνούμεν, σε ευλογούμεν, σοί ευχαριστούμεν, Κύριε, και δεόμεθά σου ο Θεός ημών» -που σημαίνει: «Εσένα υμνούμε, Εσένα ευλογούμε, Εσένα ευχαριστούμε, Κύριε, και Σε παρακαλούμε, Θεέ μας».

Τα Άγια τοις Αγίοις Σε λίγο, αρχίζει η προετοιμασία για την Θεία Κοινωνία. Λίγο αργότερα, υψώνει τον Άγιο Άρτο και αναφωνεί: «Τα άγια τοις αγίοις»-δηλαδή, «Τα άγια Δώρα είναι για τους αγίους». Εννοεί με αυτό ότι πρέπει να είναι άγιοι όσοι θα δεχτούν μέσα τους το Άγιο Σώμα και το Αίμα του Κυρίου. Ότι δηλαδή πρέπει να είναι κατάλληλα προετοιμασμένοι και καθαρισμένοι από τις αμαρτίες τους για να κοινωνήσουν. Και βέβαια, ο Χριστιανός καθαρίζεται από τις αμαρτίες όταν τις ακουμπά στο επιτραχήλιο του Πνευματικού, στο μυστήριο της Ιεράς Εξομολόγησης, αφού πρώτα μετανοήσει (μετανοιώσει) ειλικρινά γι’ αυτές. Ύστερα γονατίζει και διαβάζει κάποιες ευχές με τις οποίες παρακαλεί τον Κύριο να μεταλάβει αξίως. Ο ίδιος και ο διάκονος, αν υπάρχει, κοινωνούν πρώτα το Σώμα και μετά το Αίμα του Κυρίου, χωριστά. Και αφού κοινωνήσουν, βάζουν προσεκτικά ό,τι υπάρχει πάνω στον Άγιο Δίσκο, μέσα στο Άγιο Ποτήριο.

Η Θεία Μετάληψη

Βγαίνει στην Ωραία Πύλη, κρατώντας το Άγιο Ποτήριο και καλεί τους πιστούς λέγοντας: «Μετά φόβου Θεού, πίστεως και αγάπης προσέλθετε» -δηλαδή, «Πλησιάστε με φόβο Θεού, πίστη και αγάπη». Και όσοι είναι προετοιμασμένοι –καθαρισμένοι από τις αμαρτίες τους, νηστικοί εκείνο το πρωΐ, χωρίς μίσος για κάποιον αδελφό τους, με προσευχή- πλησιάζουν για να δεχθούν μέσα τους το Σώμα και το Αίμα του Χριστού. Για να γίνουν «σύσσωμοι και σύναιμοι Χριστού» -δηλ. για να έχουν το ίδιο με τον Χριστό Σώμα και το ίδιο Αίμα.

Όσοι δεν κοινώνησαν, στο τέλος παίρνουν αντίδωρο από το χέρι του Ιερέα. Αντίδωρο είναι αυτό που δίνεται αντί για το δώρο, την Θ. Ευχαριστία. Ο καθένας, παίρνοντας ένα κομμάτι αντίδωρο, πρέπει να το δέχεται σαν ψωμί από το συμπόσιο εκείνο, όπου ο ίδιος ο Δημιουργός μίλησε στον λαό Του, και να το τρώει με ευλάβεια, θεωρώντας όλους τους ανθρώπους γύρω του σαν αληθινά και πολυαγάπητα αδέρφια του. Και, σύμφωνα με την αρχαία συνήθεια, πρέπει να το φάει πριν από κάθε άλλη τροφή. Μπορεί ακόμη να το πάρει στο σπίτι, στην οικογένειά του, ή να το προσφέρει σε αρρώστους, σε φτωχούς και σε κάθε άλλον, που για οποιονδήποτε λόγο δεν μπόρεσε να έρθει στην εκκλησία για την Λειτουργία. Αλλά και όποιος κοινώνησε προσέχει, σύμφωνα με την παλαιά ευλαβική συνήθεια, να μην φτύσει ή να μην χτυπήσει την ημέρα εκείνη. Το αίμα του, είπαμε, έχει γίνει ένα με του Χριστού το Αίμα και στο στόμα του ενδέχεται να βρίσκεται ακόμη κάποιο μικρό κομμάτι Αγίου Άρτου, που ωστόσο είναι ολόκληρο του Χριστού το Σώμα.

Η συμμετοχή μας στα άχραντα Μυστήρια Και βέβαια, δεν συμμετέχουμε στα άχραντα μυστήρια μόνο κάθε… Χριστούγεννα και Πάσχα. Σίγουρα, αν δεν κοινωνήσουμε σ’ αυτές τις μεγάλες γιορτές της Εκκλησίας μας, τα κοσμικά τραπέζια και τα πανηγύρια μόνο δεν έχουν κανένα νόημα. Δεν γεννιέται μέσα μας ο Χριστός ούτε ζούμε την Ανάστασή Του. Μόνο με την Θεία Κοινωνία γίνεται αυτό. Η συμμετοχή μας, ωστόσο, να είναι όσο γίνεται πιο τακτική. Εννοείται, με την ευλογία του πνευματικού μας και μετά από κατάλληλη προετοιμασία. Όσο συχνότερα μπορεί κανείς να παίρνει μέρος σ’ αυτό το ιερό πανηγύρι της Αγάπης.

Παράλληλα κείμενα:

Όταν πλησίαζε το Πάσχα και σύμφωνα με το νόμο επιβαλλόταν η θυσία ενός αρνιού, ο Ιησούς έστειλε τον Πέτρο και τον Ιωάννη στην πόλη για τις απαραίτητες προετοιμασίες. Σε ερώτηση τους ποιος θα ήταν ο τόπος όπου θα συγκεντρώνονταν, Εκείνος τους υπόδειξε το σπίτι ενός ανθρώπου που θα συναντούσαν στο δρόμο και θα κρατούσε μια στάμνα με νερό. Έτσι κι έγινε. Το βραδύ έφτασε ο Κύριος με τους υπόλοιπους μαθητές. Όταν κάθισαν στο τραπέζι, τους αποκάλυψε ότι αυτό το Πάσχα θα ήταν το τελευταίο πριν από το Πάθος και επιθυμούσε να το γιορτάσει μαζί τους. Ενώ έτρωγαν, πήρε ψωμί και αφού έκανε ευχαριστήρια προσευχή, το κομμάτιασε και τους το έδωσε λέγοντας: «Λάβετε, φάγετε, τούτο εστί το σώμα μου», δηλαδή «Λάβετε και φάγετε. Αυτό είναι το σώμα μου». Ύστερα πήρε το ποτήρι και, αφού είπε ευχαριστήρια προσευχή, τους το έδωσε λέγοντας: «Πίετε εξ αυτού πάντες, τούτο εστί το αίμα μου, το της Καινής Διαθήκης, το υπέρ ημών εκχυνόμενον εις άφεσιν αμαρτιών», δηλ. «Πιείτε από αυτό όλοι, γιατί αυτό είναι το αίμα μου, που επισφραγίζει τη νέα διαθήκη και χύνεται για χάρη όλων, για να τους συγχωρεθούν οι αμαρτίες. Αυτό που κάνω τώρα να το κάνετε σε ανάμνησή μου».

«Ο Κύριος, «αφού πρόσφερε μια φορά τον Εαυτό Του» για τη σωτηρία του κόσμου, σε κάθε Θεία Λειτουργία θυσιάζεται και αγιάζει όσους άξια μεταλαμβάνουν το Σώμα και το Αίμα Του. Μέχρι τη συντέλεια των αιώνων θα επαναλαμβάνεται η θυσία του Ιησού για τη συγχώρηση των αμαρτιών και για την αιώνια ζωή των ανθρώπων…  «Λάβετε, φάγετε, τούτο μου εστί το σώμα… Πίετε εξ αυτού πάντες, τούτο εστί το αίμα μου…» Ποιος μπορεί να συλλάβει το μεγαλείο της θεϊκής πρόσκλησης, που απευθύνεται στους πιστούς με τα χείλη του ιερέα; Ποιος μπορεί να εισχωρήσει στο μυστήριο και στο θαύμα; Κανείς, ούτε οι άγγελοι στον ουρανό, γιατί είναι ασύλληπτο και απροσπέλαστο από κάθε νου, όπως ο ίδιος ο Θεός. Τι ευεργεσία του Πλάστη προς το πλάσμα Του! Προσφέρει Εκείνος, ο Αθώος, τον εαυτό Του «αντίλυτρον υπέρ πάντων», ενόχων και αμαρτωλών. Κι εμείς πώς αντιμετωπίζουμε την προσφορά Του, πώς απαντούμε στην πρόσκλησή Του; Συνήθως με αδιαφορία, ψυχρότητα ή και περιφρόνηση. Δεν πλησιάζουμε στο ποτήριο της Ζωής, δεν παίρνουμε τον θείο μαργαρίτη παρά σπάνια, και τότε από συνήθεια ή από ανάγκη. Αδελφοί μου, γιατί στερείτε τον εαυτό σας από έναν τέτοιο ατίμητο θησαυρό, γιατί αρνείσθε τη ζωή που σας προσφέρει δωρεάν ο Κύριος; Γιατί Τον περιφρονείτε; Δεν ερχόμαστε στο ναό μόνο για να παρακολουθήσουμε την τελετουργία ούτε μόνο για να παρακαλέσουμε ή να δοξάσουμε τον Κύριο. Ερχόμαστε για να ενωθούμε εσωτερικά με το πάθος Του, να συσταυρωθούμε αλλά και να συναναστηθούμε μαζί Του. Γι’ αυτό λοιπόν, «προσέλθετε…» (Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης)

Ερωτήσεις – Αφορμές για συζήτηση: 1. Γιατί κοινωνούμε το Σώμα και το Αίμα του Χριστού; 2. Λένε κάποιοι: «Αφού η ζωή μου είναι γεμάτη καλές πράξεις, εγώ δεν χρειάζεται να κοινωνήσω». Συμφωνείτε; 3. Κάποιοι άλλοι υποστηρίζουν: «Εγώ βλέπω την Λειτουργία απ’ την τηλεόραση. Το ίδιο είναι». Τι λέτε γι’ αυτούς; 4. Και κάποιοι τρίτοι θα πουν: «Κοίταξέ τους που κοινωνάνε κάθε τρεις και λίγο… Νερό είναι; Μόνο Χριστούγεννα και Πάσχα και πολύ που είναι…» Σε αυτούς τι απαντάει η Εκκλησία μας;

Συμπέρασμα: Μεταλαμβάνουμε τακτικά, ύστερα από την κατάλληλη προετοιμασία, το Σώμα και το Αίμα του Χριστού και ενωνόμαστε με τον Θεό και τους αδελφούς μας.