ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ:
«ΑΝΑΦΟΡΑ ΑΓΙΟΛΕΚΤΩΝ ΖΕΥΓΑΡΙΩΝ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ ΣΤΗΝ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΤΟΥ ΜΥΣΤΗΡΙΟΥ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ
ΚΑΙ ΠΡΟΕΚΤΑΣΕΙΣ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΗΧΗΣΗΣ»
Α’ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ:
Δούκογλου Μαρία-Ευφροσύνη – Σίσκος Ιωάννης – Σταμπούλογλου Δήμητρα
ΑΝΑΦΟΡΑ ΑΓΙΟΛΕΚΤΩΝ ΖΕΥΓΑΡΙΩΝ
Αδάμ και Εύα
Ο Αδάμ (=χωματένιος) και η Εύα (=ζωή) ήταν οι πρώτοι άνθρωποι. Δημιουργήθηκαν από το Θεό κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσίν Του. Λόγω της υπερηφάνειάς τους και της παρακοής τους αμάρτησαν με αποτέλεσμα να χάσουν την επικοινωνία που είχαν με το Θεό, να εκδιωχθούν από τον Παράδεισο και από τότε όλοι οι άνθρωποι που γεννιούνταν έφερναν και το προπατορικό αμάρτημα. Ο Θεός όμως που τους αγαπούσε, όπως αγαπάει κάθε άνθρωπο, τους υποσχέθηκε ότι κάποιος απόγονός τους θα καταργούσε την εξουσία του διαβόλου και όλες τις συνέπειες της πτώσης των πρωτοπλάστων. Και αυτό έγινε με την ενανθρώπιση, τη σταύρωση και την ανάσταση του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού.
Ο Αδάμ και η Εύα είναι το μοναδικό αγιόλεκτο ζευγάρι που αναφέρεται και στις τρεις πρώτες ευχές της ακολουθίας του γάμου. Ειδικότερα στην πρώτη ευχή υπάρχει αναφορά στη δημιουργία της Εύας από την πλευρά του Αδάμ και η ευχή που τους έδωσε ο Κύριος να αυξάνονται και να πληθύνονται και να γεμίσουν με απογόνους τους τη γη (Γεν. Α΄27 – 28). Στη συνέχεια αναφέρεται ότι ο Θεός με το γάμο έκανε το ανδρόγυνο ένα μέλος και ότι για χάρη της συζυγίας θα αφήνουν οι άνθρωποι τους γονείς τους και θα γίνονται ένα σώμα.
Ο λόγος που αναφέρεται η συζυγία του Αδάμ και της Εύας στην αρχή της πρώτης ευχής του γάμου είναι για να τονιστεί η σημασία του γάμου, αφού ο ίδιος ο Θεός ευλογεί την ένωση του πρώτου ζευγαριού. Επιπροσθέτως, ο Κύριος τους ενθαρρύνει να αποκτήσουν πολλά παιδιά, δηλαδή ευλογείται η τεκνοποιία και μάλιστα η πολυτεκνία. Ένας άλλος λόγος που γίνεται αναφορά στο πρώτο ανδρόγυνο είναι για να υπογραμμιστεί η αγάπη μεταξύ των συζύγων η οποία θα είναι τόσο μεγάλη ώστε οι νεόνυμφοι θα εγκαταλείπουν τους γονείς τους. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι πρωτόπλαστοι δεν είχαν γονείς, γεγονός που σημαίνει ότι τα λόγια του Θεού απευθύνονται σε όλα τα ζευγάρια. Εδώ μπορούμε να καταλάβουμε το λόγο για τον οποίο ο γάμος είναι «μυστήριο μέγα». Γιατί χωρίς την Χάρη του Θεού, πώς είναι δυνατόν δυο άνθρωποι που γνωρίζονται κάποια χρόνια να δένονται μεταξύ τους περισσότερο απ’ όσο με τους γονείς τους με τους οποίους γνωρίζονται πολλά χρόνια; Οι λέξεις «σάρκα μίαν» δε σημαίνουν την πρόσκαιρη σωματική ένωση του ζευγαριού, αλλά ότι το ανδρόγυνο θα είναι δυο ψυχές σε ένα σώμα. Δηλαδή θα γεύονται από κοινού τις χαρές και τις λύπες της ζωής. Κι αν συμβαίνει το αντίθετο, τότε δεν είναι «σάρκα μία». Διότι όταν σε ένα σώμα το ένα μάτι γελάει και το άλλο κλαίει, τότε αυτό δεν είναι σώμα.
Η δεύτερη ευχή ξεκινά παρουσιάζοντας πολλά όμοια σημεία με την πρώτη. Στην αρχή της, περιγράφεται η δημιουργία της πρώτης γυναίκας, της Εύας, από την πλευρά του Αδάμ και τα λόγια που είπε ο Θεός εκείνη τη στιγμή: «Δεν είναι καλό να αφήσουμε τον άνδρα – άνθρωπο μόνο στη γη. Ας φτιάξουμε έναν βοηθό για αυτόν» (Γεν. Β΄18). Στη συνέχεια αναφέρονται τα λόγια του Αδάμ, όταν πρωτοαντίκρισε την Εύα: «Αυτή είναι οστό από τα οστά μου και σάρκα από τη σάρκα μου. Αυτή θα ονομάζεται γυναίκα, επειδή δημιουργήθηκε από τον άνδρα της. Για χάρη του γάμου θα εγκαταλείπει ο άνθρωπος τους γονείς του και θα ενώνεται με τη γυναίκα του και θα είναι ένα σώμα» (Γεν. Β΄23 – 24).
Και στη δεύτερη ευχή το πρώτο ζευγάρι που έπλασε και ευλόγησε ο Θεός πρέπει να είναι πρότυπο και για κάθε νέο ζευγάρι. Για αυτό και παρακάτω διαβάζουμε: «Αυτός και τώρα Δέσποτα Κύριε, ο Θεός μας, στείλε την επουράνιο χάρη Σου στους δούλους σου (που παντρεύονται αυτή τη στιγμή)». Δηλαδή ο ιερέας παρακαλεί τον Κύριο να στείλει τη Χάρη Του στο νέο ανδρόγυνο και να υπάρχει μεταξύ τους αγάπη, αλληλοβοήθεια και αλληλοσυμπλήρωση, όπως υπήρχε μεταξύ του Αδάμ και της Εύας.
Στην τρίτη ευχή, η Εκκλησία μάς μιλάει πάλι για τη δημιουργία της Εύας από τον Αδάμ ώστε ο άνθρωπος να έχει βοηθό και να μην είναι μόνος του στη γη.
Και εδώ, όπως και στη δεύτερη ευχή, ο ιερέας παρακαλεί τον Θεό να ενώσει το νέο ζευγάρι, όπως ένωσε τον Αδάμ και την Εύα, αφού μόνο με τη Χάρη του Θεού μπορούν να αρμόσουν (= να ταιριάζει) ένας άνδρας με μια γυναίκα.
Αβραάμ και Σάρρα
Από την ακολουθία του γάμου:
«…ο τον θεράποντά σου Αβραάμ ευλογήσας, και διανοίξας την μήτραν Σάρρας, και πατέρα πλήθους εθνών ποιήσας…»
«Ευλόγησον αυτούς, Κύριε, ο Θεός ημών, ως ευλόγησας τον Αβραάμ και την Σάρραν.»
«Μεγαλύνθητι, Νυμφίε, ως ο Αβραάμ…»
«Και συ, Νύμφη, μεγαλύνθητι ως η Σάρρα…»
Ο Άβραμ κατοικούσε μαζί με τον πατέρα του Θάρα, τη σύζυγό του Σάρα και το μικρότερο αδερφό του Ναχώρ στη Χαρράν. Μετά το θάνατο του Θάρα, ο Θεός είπε στον Άβραμ: «Φύγε από τη χώρα της Χαρράν, από τους συγγενείς σου και το πατρικό σου σπίτι, και πήγαινε στη χώρα που θα σου δείξω. Θα σε κάνω γενάρχη μεγάλου έθνους, θα σου δώσω άφθονες τις υλικές και πνευματικές ευλογίες μου και θα δοξάσω το όνομά σου. Έτσι, θα γίνεις πλούσιος και ξακουστός ανάμεσα στους ανθρώπους. Θα ευλογήσω ακόμα όσους σε τιμούν και θα καταραστώ όσους σε πολεμούν. Τέλος, με έναν από τους απογόνους σου θα ευλογηθούν όλες οι φυλές της γης». (Γεν.12:1-4)
Πράγματι, ο Άβραμ έφυγε από τον τόπο του, όχι για κάποια συγκεκριμένη χώρα, αλλά για εκεί που θα του έδειχνε ο Θεός. Χωρίς να φέρει αντίρρηση, χωρίς να διστάσει, άφησε το πατρικό του σπίτι, τους συγγενείς και τους φίλους του και έφυγε με τη γυναίκα του τη Σάρα, τον ανιψιό του το Λωτ, τους υπηρέτες τους και όλα τους τα υπάρχοντα, όχι για κάποια συγκεκριμένη χώρα, αλλά για εκεί που θα του έδειχνε ο Θεός. Περιπλανήθηκε με τη Σάρα σε άγνωστα και επικίνδυνα μέρη, μα η θεία χάρη τους προστάτευε παντού και πάντοτε. Ως ανταμοιβή στην αγαθή προαίρεση, την πίστη και την αγάπη του Αβραάμ, ο Θεός τον οδήγησε στη Χαναάν, τη χώρα των Χαναναίων, δηλαδή στην Παλαιστίνη, που ήταν τότε η πιο εύφορη χώρα της Γης, και τον πλούτισε με εγκόσμια αλλά και υπερκόσμια αγαθά.
Επίσης, ενώ η Σάρα ήταν στείρα, ο Θεός διαρκώς βεβαίωνε τον Άβραμ ότι θα γίνει γενάρχης μεγάλου γένους. Άλλαξε, μάλιστα, το όνομά του σε Αβραάμ, καθώς θα γινόταν «πατέρας πλήθους εθνών» (Γεν.17:5), και το όνομα της Σάρας σε Σάρρα (Γεν.17:15), καθώς θα την ευλογούσε να αποκτήσει παιδί, από το οποίο θα προέρχονταν βασιλείς εθνών. Και πράγματι, σε ηλικία 90 ετών, η Σάρρα έμεινε έγκυος στον Ισαάκ, φανερώνοντας ότι τίποτε δεν είναι αδύνατο στο Θεό. Ο Ισαάκ, με τη σειρά του απέκτησε γιο, τον Ιακώβ, από τον οποίο προήλθαν οι 12 φυλές του ισραηλιτικού λαού, που ονομάζονται αλλιώς και Εβραίοι. Στην εβραϊκή φυλή του Ιούδα, ενός από τους γιους του Ιακώβ, ανήκε ο Ιεσσαί, πατέρας του προφήτη και βασιλιά Δαβίδ. Απόγονοι του Δαβίδ, τέλος, ήταν ο Ιωακείμ και η Άννα, που γέννησαν τη Μαρία, τη Θεοτόκο, τη μητέρα του Ιησού Χριστού, από τον οποίο ευλογήθηκαν όλες οι φυλές της Γης. Εκπληρώθηκε, έτσι, η υπόσχεση του Θεού στον ευλογημένο Αβραάμ.
Ισαάκ και Ρεβέκκα
Από την ακολουθία του αρραβώνος:
«Κύριε ο Θεός ημών, ο τω παιδί του Πατριάρχου Αβραάμ συμπορευθείς εν τη Μεσοποταμία, στελλομένω νυμφεύσασθαι τω κυρίω αυτού Ισαάκ γυναίκα, και διά μεσιτείας υδρεύσεως αρραβωνίσασθαι την Ρεβέκκαν αποκαλύψας…»
«Ο Θεός ο αιώνιος, ο τα διηρημένα συναγαγών εις ενότητα και σύνδεσμον διαθέσεως τιθείς άρρηκτον· ο ευλογήσας Ισαάκ και Ρεβέκκαν, και κληρονόμους αυτούς της σης επαγγελίας αναδείξας· αυτός ευλόγησον και τους δούλους σου τούτους, οδηγών αυτούς εν παντί έργω αγαθώ».
Από την ακολουθία του γάμου:
«…ο τον Ισαάκ τη Ρεβέκκα χαρισάμενος, και τον τόκον αυτής ευλογήσας…»
«Ευλόγησον αυτούς, Κύριε, ο Θεός ημών, ως ευλόγησας τον Ισαάκ και την Ρεβέκκαν.»
«…και ευλογήθητι [Νυμφίε] ως ο Ισαάκ…»
«…και ευφράνθητι [Νύμφη] ως η Ρεβέκκα…»
Ο Ισαάκ κατοικούσε μαζί με τους γονείς του στη Χαναάν, τη γη των Χαναναίων, των απογόνων του Χαμ, γιου του Νώε. Από έναν άλλο γιο του Νώε, το Σημ, προερχόταν ο Θάρα, που ήταν ο παππούς του Ισαάκ και πατέρας του Αβραάμ. Ο Θάρα είχε, εκτός από τον Αβραάμ, και έναν ακόμη γιο, το Ναχώρ. Ένας από τους γιους του Ναχώρ ήταν ο Βαθουήλ, που είχε γιο το Λάβαν και κόρη τη Ρεβέκκα. Ο Βαθουήλ με την οικογένειά του κατοικούσε στη Μεσοποταμία, όπου ζούσε κι ο Αβραάμ πριν φύγει για τη Χαναάν.
Μετά το θάνατο της Σάρρας, ο Αβραάμ κάλεσε τον πιο ηλικιωμένο υπηρέτη του και τον όρκισε: «μη διαλέξεις για το γιο μου τον Ισαάκ γυναίκα από της κόρες των Χαναναίων, με τους οποίους εγώ κατοικώ στον τόπο τους, αλλά αντίθετα στον τόπο μου, όπου γεννήθηκα, θα πορευθείς και στη φυλή μου, και θα πάρεις γυναίκα για το γιο μου τον Ισαάκ από εκεί.» (Γεν.24:3-4). Έτσι, ο υπηρέτης πήρε δέκα καμήλες από το κοπάδι του Αβραάμ και ξεκίνησε για τη Μεσοποταμία. Όταν έφτασε στην πόλη Ναχώρ, έβαλε τις καμήλες να γονατίσουν έξω από την πόλη κοντά σε ένα πηγάδι, καθώς βράδιαζε και έρχονταν εκεί γυναίκες να γεμίσουν τα σταμνιά τους. Ύστερα προσευχήθηκε με αυτά τα λόγια: «Κύριε ο Θεός του κυρίου μου του Αβραάμ, κάνε να πάνε όλα καλά απόψε και δείξε έλεος στον κύριό μου. Να, εγώ στέκομαι στην πηγή του νερού και οι κόρες των κατοίκων αυτής της πόλης έρχονται να αντλήσουν νερό. Κάνε ώστε η κοπέλα που θα της ζητήσω νερό και θα μου πει «πιες εσύ, και θα ποτίσω και τις καμήλες σου, μέχρι να σταματήσουν να πίνουν», αυτή να είναι η γυναίκα που διάλεξες για το δούλο σου τον Ισαάκ, και απ’ αυτό να καταλάβω ότι έδειξες έλεος στον κύριό μου τον Αβραάμ.» (Γεν.24:12-14). Καλά καλά δεν είχε τελειώσει ο υπηρέτης τη φράση του, όταν εμφανίστηκε η Ρεβέκκα, η οποία όταν της ζήτησε ο υπηρέτης να πιει νερό, έκανε όλα όσα είχε πει αυτός στην προσευχή του. Με αυτό τον τρόπο ο Θεός αποκάλυψε στον υπηρέτη τη μελλοντική σύζυγο του Ισαάκ.
Είκοσι χρόνια αργότερα, ο Ισαάκ και η Ρεβέκκα γέννησαν δίδυμα, που όμως δεν έμοιαζαν καθόλου ούτε εξωτερικά ούτε στο χαρακτήρα: Ο Ησαύ είχε δέρμα τριχωτό και ήταν σκληροτράχηλος, ενώ ο Ισαάκ είχε δέρμα λείο και ήταν απλός και άκακος. Ο Ιακώβ είχε αδυναμία στον Ησαύ, ενώ η Ρεβέκκα στον Ιακώβ. Πρωτότοκος και κληρονόμος ήταν ο Ησαύ, αλλά τελικά την ευλογία του πατέρα του πήρε ο Ιακώβ: «Εύχομαι, παιδί μου, να σου δώσει ο Θεός απ’ τη δροσιά του ουρανού κι απ’ τη φύτρα της γης κι άφθονο στάρι και κρασί. Λαοί να σε υπηρετήσουν και άρχοντες να σε προσκυνήσουν. Να γίνεις αφέντης του αδερφού σου και να σε προσκυνήσουν οι γιοι του πατέρα σου. Να’ ναι καταραμένος όποιος σε καταριέται κι ευλογημένος όποιος σ’ ευλογεί.» (Γεν.27:28-29). Το ότι ο Ιακώβ θα έπαιρνε την ευλογία του Ισαάκ το είχε αποκαλύψει ο Θεός στη Ρεβέκκα όσο αυτή ήταν ακόμη έγκυος: «Ο μεγαλύτερος θα υπηρετήσει το μικρότερο.»(Γεν.25:23). Έτσι, ο Ισαάκ κληρονόμησε την υπόσχεση του Θεού ότι μέσω αυτού και μέσω των απογόνων του θα ευλογηθούν όλες οι φυλές της Γης, προς χαρά της Ρεβέκκας.
Ιακώβ και Ραχήλ
Από την ακολουθία του γάμου:
«…ο τον Ιακώβ τη Ραχήλ συνάψας, και εξ αυτού τους δώδεκα Πατριάρχας αναδείξας…»
«Ευλόγησον αυτούς, Κύριε, ο Θεός ημών, ως ευλόγησας τον Ιακώβ και πάντας τους πατριάρχας.»
«…και πληθύνθητι [Νυμφίε] ως ο Ιακώβ…»
«…και πληθύνθητι ως η Ραχήλ, ευφραινομένη τω ιδίω ανδρί…»
Ο Ησαύ, κάποια φορά που ήταν ιδιαίτερα πεινασμένος, πούλησε στο δίδυμο αδερφό του τον Ιακώβ τα πρωτοτόκια, για ένα πιάτο φαΐ. Όταν ήρθε η ώρα ο πατέρας τους ο Ισαάκ να δώσει την ευλογία του στον Ησαύ, ο Ιακώβ με τη βοήθεια της μητέρας του της Ραχήλ πήρε με δόλο την ευλογία του πατέρα του. Αυτό εξόργισε τόσο τον Ησαύ, ώστε ήθελε να σκοτώσει τον αδερφό του τον Ιακώβ. Έτσι, μετά από παραίνεση της μητέρας του και αφού πήρε την ευλογία του πατέρα του (:«Ο Θεός ας σε ευλογήσει και ας πληθύνει τους απογόνους σου, ώστε να γίνεις γενάρχης πολλών λαών. Και ας δώσει την ευλογία του Αβραάμ, του πατέρα μου, σ’ εσένα και στους απογόνους σου, για να κληρονομήσεις τη χώρα αυτή.» – Γεν.28:3-4), ο Ιακώβ ξεκίνησε για τη Μεσοποταμία, και συγκεκριμένα για την πατρίδα της μητέρας του, τη Ναχώρ, όπου κατοικούσε ο αδερφός της μητέρας του, ο θείος του ο Λάβαν.
Ο Λάβαν δέχθηκε με πολλή χαρά τον ανιψιό του. Ο Ιακώβ έμεινε, λοιπόν, με το Λάβαν και δούλευε για αυτόν. Ως ανταμοιβή για τη δουλειά του, ο Ιακώβ ζήτησε από το Λάβαν να παντρευτεί τη Ραχήλ, τη μικρή του κόρη, γιατί την αγαπούσε. Ο Λάβαν δέχθηκε με ευχαρίστηση, και υποσχέθηκε στον Ιακώβ ότι αν δούλευε για αυτόν εφτά χρόνια, θα του έδινε τη Ραχήλ να την παντρευτεί. Πέρασαν λοιπόν τα εφτά χρόνια, που φάνηκαν στον Ιακώβ σαν λίγες μέρες -τόσο αγαπούσε τη Ραχήλ- και ήρθε η ώρα του γάμου. Όμως τότε, ο Λάβαν εξαπάτησε τον Ισαάκ και τον πάντρεψε με τη Λεία, τη μεγαλύτερη αδερφή της Ραχήλ, απαιτώντας από τον Ισαάκ να δουλέψει και άλλα εφτά χρόνια για να του δώσει και τη Ραχήλ για γυναίκα του. Πράγματι ο Ισαάκ δούλεψε κι άλλα εφτά χρόνια για το Λάβαν, και παντρεύτηκε και τη Ραχήλ.
Ο Ισαάκ απέκτησε από τη Λεία έξι γιους και μία κόρη, από τη Ζελφά, τη δούλη της Λεία, δύο γιους, και από τη Βαλλά, τη δούλη της Ραχήλ, άλλους δύο γιους. Η ίδια η Ραχήλ ήταν στείρα και αυτό τη στεναχωρούσε πολύ. Όμως εισακούστηκε από το Θεό, και έξι χρόνια μετά το γάμο της συνέλαβε και γέννησε γιο, που τον ονόμασε Ιωσήφ. Τότε ο Ισαάκ, όπως του είπε ο Θεός, πήρε την οικογένειά του και την περιουσία του και έφυγαν από τη Χαρράν για να επιστρέψουν στη Χανναάν, τη γενέτειρά του, όπου ζούσε ο Ησαύ, ο αδερφός του. Ο Ισαάκ και ο Ησαύ συμφιλιώθηκαν, και πλέον κατοικούσαν και οι δύο στη Χαρράν. Αργότερα η Ραχήλ γέννησε και δεύτερο γιο, το Βενιαμίν, πέθανε όμως πάνω στη γέννα. Ο Ισαάκ είχε, λοιπόν, συνολικά δώδεκα γιους: από τη Λεία το Ρουβήν, το Συμεών, το Λευί, τον Ιούδα, τον Ισσάχαρ και το Ζαβουλών, από τη Ραχήλ τον Ιωσήφ και το Βενιαμίν, από τη Βαλλά τη δούλη της Ραχήλ το Δαν και το Νεφθαλείμ και από τη Ζελφά τη δούλη της Λείας το Γαδ και τον Ασήρ. Από τους δώδεκα αυτούς γιους του Ιακώβ, προήλθαν οι δώδεκα φυλές του Ισραήλ, γι’ αυτό και ονομάστηκαν Πατριάρχες. Από τη φυλή του Ιούδα συγκεκριμένα προήλθε ο Δαβίδ, πρόγονος του Ιωακείμ και της Άννας, που γέννησαν τη Μαρία, τη Θεοτόκο και μητέρα του Ιησού Χριστού.
Ιωσήφ και Ασυνέθ
Από την ακολουθία του αρραβώνος:
«…διά δακτυλιδίου εδόθη η εξουσία τω Ιωσήφ εν Αιγύπτω…»
Από την ακολουθία του γάμου:
«…ο τον Ιωσήφ και την Ασυνέθ συζεύξας, καρπόν παιδοποιΐας αυτοίς τον Ευφραίμ, και τον Μανασσήν χαρισάμενος…»
«Ευλόγησον αυτούς, Κύριε, ο Θεός ημών, ως ευλόγησας τον Ιωσήφ και την Ασυνέθ.»
Ο Ιωσήφ, πρωτότοκος γιος του Ιακώβ και της Ραχήλ, είχε πουληθεί σε μικρή σχετικά ηλικία από τα ζηλόφθονα αδέρφια του σε κάποιους εμπόρους. Αυτοί τον πούλησαν ως δούλο στην Αίγυπτο, όπου πέρασε πολλές περιπέτειες. Πάντοτε, όμως, είχε και μετέδιδε την ευλογία του Θεού, Τον οποίο επικαλούταν σε κάθε του δυσκολία και Του οποίου το θέλημα ακολουθούσε πιστά.
Κάποια φορά, ο Φαραώ είδε δύο όνειρα, τα οποία δεν μπορούσε κανείς να ερμηνεύσει. Τότε φώναξε τον Ιωσήφ, ο οποίος με τη βοήθεια του Θεού μπόρεσε να ερμηνεύσει τα όνειρα του Φαραώ. Η φρόνηση, η σύνεση και το πνεύμα του Θεού που είχε ο Ιωσήφ, οδήγησαν τότε το Φαραώ να του αναθέσει τη διακυβέρνηση ολόκληρης της Αιγύπτου: έτσι ο Φαραώ έβγαλε από το χέρι του το δαχτυλίδι του και το πέρασε στο χέρι του Ιωσήφ, σαν σημάδι της εξουσίας που του έδινε, ενώ τον πάντρεψε με την Ασεννέθ, την κόρη του αρχιερέα της Ηλιουπόλεως.
Με την Ασεννέθ, ο Ιωσήφ απέκτησε δύο γιους. Τον πρωτότοκο τον ονόμασε Μανασσή, που σήμαινε: ο Θεός με αξίωσε να ξεχάσω όλα μου τα δεινά και όλα τα σχετικά με τον πατέρα μου. Το δεύτερο τον ονόμασε Ευφραίμ, που σήμαινε: ο Θεός με ύψωσε στη χώρα όπου ταπεινώθηκα. Αργότερα, ως ανώτατος άρχοντας της Αιγύπτου, ξανααντάμωσε με τα αδέρφια του, στα οποία δεν κράτησε καθόλου κακία, αλλά και με τον πατέρα του, που πριν πεθάνει ευλόγησε τα δύο του εγγόνια, το Μανασσή και τον Ευφραίμ.
Μωυσής και Σεπφόρα
Ο Μωυσής γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αίγυπτο. Όταν είδε έναν Αιγύπτιο να χτυπά έναν Εβραίο, αγανάκτησε και σκότωσε τον Αιγύπτιο. Τότε αυτοεξορίστηκε στη γη Μαδιάμ. Όταν βρέθηκε σε ένα πηγάδι βοήθησε τις κόρες του Ραγουήλ ή Ιοθόρ να βγάλουν νερό από το πηγάδι. Για την πράξη του αυτή, ο Ραγουήλ του έδωσε για σύζυγο τη Σεπφόρα (Έξοδος Β΄13-21), τη μεγαλύτερη από τις εφτά κόρες του.
Στη δεύτερη ευχή του γάμου ο ιερέας παρακαλεί τον Θεό να ευλογήσει το ανδρόγυνο που παντρεύεται, όπως ευλογήθηκαν ο Μωυσής και η Σεπφόρα.
Πράγματι, το ανδρόγυνο αυτό ήταν ευλογημένο από τον Κύριο, αφού απέκτησαν δυο παιδιά, τον Γηρσάμ και τον Ελιέζερ. Ο Θεός αγάπησε ιδιαιτέρως τον Μωυσή, διότι του παρουσιάστηκε ως βάτος φλεγομένη και μη καιομένη, τον διάλεξε για να οδηγήσει τον ισραηλιτικό λαό από την Αίγυπτο στη γη της Επαγγελίας (Χαναάν) και του έδωσε τις δέκα εντολές. Ο Μωυσής παρουσιάστηκε μαζί τον Ηλία κατά τη Μεταμόρφωση του Ιησού Χριστού.
Ζαχαρίας και Ελισάβετ
Ο Ζαχαρίας και η Ελισάβετ αποτελούν ένα από τα δύο ζευγάρια δικαίων της Καινής Διαθήκης. Έζησαν την εποχή που βασιλιάς της Ιουδαίας ήταν ο Ηρώδης. Είχαν φτάσει σε προχωρημένη ηλικία χωρίς να έχουν αποκτήσει παιδί. Ο Ζαχαρίας ήταν αρχιερέας που έμπαινε στα άγια των αγίων και όχι απλός ιερέας σύμφωνα με τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο και άλλους πατέρες της Εκκλησίας. Κάποια μέρα, την ώρα του θυμιάματος μέσα στο θυσιαστήριο, είδε τον αρχάγγελο Γαβριήλ ο οποίος του ανήγγειλε ότι θα αποκτούσε γιο και θα ονομαζόταν Ιωάννης. Ο Ζαχαρίας σκίρτησε από χαρά, αλλά δυσπίστησε, διότι η Ελισάβετ ήταν στείρα και γριά. Τότε ο αρχάγγελος είπε στον προφήτη Ζαχαρία ότι θα μείνει κωφάλαλος μέχρι να πραγματοποιηθούν τα λεγόμενά του. Πράγματι η Ελισάβετ γέννησε τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο. Όταν δόθηκε το όνομα στο παιδί, ο Ζαχαρίας μπόρεσε να ξαναμιλήσει και όλοι μαζί δόξασαν τον Θεό (κατά Λουκάν Α΄). Ο Προφήτης Ζαχαρίας είχε μαρτυρικό τέλος. Φονεύτηκε μεταξύ του Ναού και του Θυσιαστηρίου.
Στην πρώτη ευχή του γάμου αναφέρεται ότι ο Θεός εισάκουσε τις προσευχές του Ζαχαρία και της Ελισάβετ χαρίζοντάς τους γιο τον Τίμιο Πρόδρομο. Στη δεύτερη ευχή του γάμου το ανδρόγυνο αυτό είναι το τελευταίο πρότυπο ζευγάρι στο οποίο γίνεται αναφορά.
Ο λόγος για τον οποίο απαντώνται τα ονόματα του Ζαχαρία και της Ελισάβετ σε δυο σημεία της ακολουθίας του γάμου είναι διότι ήταν ένα ευλογημένο ανδρόγυνο που αγαπούσε πολύ το Θεό. Για τις αρετές τους, ο Κύριος τους χάρισε τον Άγιο Ένδοξο Τίμιο Προφήτη Πρόδρομο και Βαπτιστή Ιωάννη, τον μεγαλύτερο Άγιο της Εκκλησίας μας μετά την Παναγία μας.
Ιωακείμ και Άννα
Οι Άγιοι και Δίκαιοι Θεοπάτορες Ιωακείμ και Άννα είναι το δεύτερο ζευγάρι δικαίων της Καινής Διαθήκης. Ο Ιωακείμ ήταν γιος του Ελιακείμ από τη φυλή του Ιούδα και απόγονος του Δαβίδ. Η Άννα ήταν θυγατέρα του Ματθάν, ιερέως από τη φυλή του Λευί και της Μαρίας, γυναικός αυτού, από τη φυλή του Ιούδα. Είχαν φτάσει σε μεγάλη ηλικία και ήταν άτεκνοι. Δεν έπαψαν, όμως να ελπίζουν στον Κύριο και να Τον παρακαλούν να τους χαρίσει παιδί. Και ο Θεός τους αξίωσε να γεννήσουν την Παναγία μας. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Ιωακείμ και η Άννα είναι το μοναδικό ανδρόγυνο που αναφέρεται στην απόλυση όλων των ακολουθιών της Εκκλησίας μας.
Στην πρώτη ευχή του γάμου γίνεται έμμεση αναφορά στους ΄Αγιους Θεοπάτορες, αφού διαβάζουμε ότι από τη ρίζα του Ιεσσαί βλάστησε η Αειπάρθενος. Στη δεύτερη ευχή της ακολουθίας του γάμου ο ιερέας παρακαλεί το Θεό να ευλογήσει το νέο ανδρόγυνο, όπως ευλόγησε τον Ιωακείμ και την Άννα.
Η αναφορά στους δυο αυτούς Αγίους κατά το Μυστήριο του γάμου γίνεται διότι οι Άγιοι Ιωακείμ και Άννα είναι το απόλυτο πρότυπο του γάμου και της οικογενειακής ζωής. Ο Δίκαιος Ιωακείμ ήταν ευλαβής, φιλότιμος, φιλόθεος και φίλος της προσευχής, ενώ η Δικαία Άννα ήταν θεοσεβής, άκακη και ακούραστη στις προσευχές. Αποτέλεσαν δυο σώματα με μια ψυχή κι ένα φρόνημα, ζεύγος πρότυπο αγάπης και αρετής. Κατά τον Γέροντα Παΐσιο ήταν το απαθέστερο ανδρόγυνο, δηλαδή συνήλθαν χωρίς καμία σαρκική έλξη, ηδονή, αλλά μόνο από υπακοή στον Θεό.
ΠΡΟΕΚΤΑΣΕΙΣ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΗΧΗΣΗΣ
Γενικά για τα αγιόλεκτα ζευγάρια
Τα οχτώ αγιόλεκτα ζευγάρια (Αδάμ και Εύα, Αβραάμ και Σάρρα, Ισαάκ και Ρεβέκκα, Ιακώβ και Ραχήλ, Ιωσήφ και Ασυνέθ, Μωυσής και Σεπφόρα, Ζαχαρίας και Ελισάβετ, Ιωακείμ και Άννα) που αναφέρονται στις δύο πρώτες ευχές του γάμου αποτελούν ζευγάρια – πρότυπα, αφού έδειξαν πίστη, ελπίδα, εμπιστοσύνη, υπακοή και αγάπη στον Θεό (τα εφτά από τα οχτώ τιμώνται ως Δίκαιοι από την Εκκλησία μας).
Τα ανδρόγυνα αυτά, μνημονεύονται στην ακολουθία του γάμου για τρεις λόγους:
1) Διότι ο Θεός ευλογεί τον γάμο. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην Παλαιά Διαθήκη ο έγγαμος βίος ήταν ο μοναδικός τρόπος σωτηρίας των ανθρώπων. Μόνο οι Προφήτες Ηλίας και Ιερεμίας έμειναν άγαμοι.
2) Διότι θέλημα του Θεού είναι η έννομος συζυγία και μάλιστα η μονογαμία (μόνο ο Αβραάμ και ο Ιακώβ είχαν περισσότερες από μία γυναίκες).
3) Διότι δεύτερος σκοπός του γάμου είναι η παιδοποιία, αφού και τα οχτώ αυτά ζευγάρια απέκτησαν παιδιά (τα πέντε από αυτά με θαυματουργικό τρόπο).
Στα πλαίσια της κατήχησης, ένας επιπλέον λόγος για τον οποίο τα αγιόλεκτα αυτά ζευγάρια μπορούν να αναφερθούν (εκτός από τους παραπάνω), είναι ο εξής: αν και όλα αυτά τα ζευγάρια έζησαν σε διαφορετικές εποχές και αντιμετώπισαν διαφορετικούς πειρασμούς, δυσκολίες και κινδύνους, κατόρθωσαν την αρετή με το δικό τους μοναδικό και ξεχωριστό τρόπο το καθένα.
Τα στοιχεία που διαφοροποιούν το κάθε ένα από τα παραπάνω ζευγάρια, δηλαδή τα κάνουν μοναδικά και μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην κατήχηση αναλύονται παρακάτω.
Αδάμ και Εύα
Το πρώτο στοιχείο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην κατήχηση από την αναφορά που γίνεται στο πρώτο αγιόλεκτο ζευγάρι είναι ότι ο Θεός είναι Νυμφαγωγός, αφού δημιουργεί τη γυναίκα – Εύα και τη δίνει στον άνδρα – Αδάμ (Γέν. Β΄21-22). Αυτό σημαίνει ότι ο Κύριος έχει δημιουργήσει σύμφωνα με το θεϊκό του σχέδιο έναν σύντροφο για κάθε άνθρωπο που πρόκειται να παντρευτεί.
Από τη μεριά του κάθε άνθρωπος πρέπει να έχει εμπιστοσύνη στον Θεό, διότι Εκείνος θα του στείλει τον κατάλληλο σύντροφο στην κατάλληλη στιγμή και με τον κατάλληλο τρόπο. Όπως έστειλε την Εύα στον Αδάμ, όταν την είχε ανάγκη. Και όταν συμβεί αυτό, δεν είναι σωστό να φερόμαστε εγωιστικά σκεπτόμενοι ότι είμαστε με κάποιον, επειδή τον αξίζουμε, αλλά να ευχαριστούμε τον Θεό που μας έδωσε τον/την σύντροφό μας (Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος).
Τα λόγια που είπε ο Αδάμ, όταν πρωτοαντίκρισε την Εύα, δηλαδή ότι αυτή είναι οστά από τα οστά μου και σάρκα από τη σάρκα μου, θέλουν να δείξουν το πόσο πρέπει να δοξάζουμε το Θεό, όταν έχουμε απέναντί μας τον άνθρωπό μας. Γιατί όταν η Εκκλησία μας λέει ότι στο πρόσωπο κάθε ανθρώπου πρέπει να βλέπουμε τον Χριστό, πόσο περισσότερο πρέπει να συμβαίνει αυτό, όταν κοιτάζουμε τον άνθρωπο με τον οποίο ενωθήκαμε ή θα ενωθούμε με το μυστήριο του γάμου;
Επιπροσθέτως, στα πλαίσια της κατήχησης μπορούν να αναφερθούν ως παράδειγμα προς αποφυγήν τα γεγονότα που έγιναν, όταν ο Θεός έψαξε τους πρωτόπλαστους μετά την αμαρτία τους (Γέν. Γ΄8-13). Τότε ο Αδάμ κατηγόρησε τον Κύριο και την Εύα και η Εύα με τη σειρά της το φίδι – διάβολο. Κανένας από τους δύο δεν ανέλαβε την ευθύνη, δε μετανόησε και δε ζήτησε συγχώρεση από τον Θεό και από τον άλλον. Αν όμως δε μετανοούμε για τις αμαρτίες μας, αλλά γογγύζουμε και είμαστε αχάριστοι προς τον Κύριο δε θα βρίσκεται σε αρμονία η σχέση μας με το Θεό. Και αν δε ζητάμε συγγνώμη από τους συνανθρώπους μας, η κοινωνία μας και το κύτταρό της, η οικογένεια, θα διέρχονται από κρίση. Ο αείμνηστος Γέροντας πατήρ Δημήτριος Γκαγκαστάθης σε κάθε νεαρό ζευγάρι έλεγε: «Μάθετε από την αρχή της γνωριμίας σας και μάλιστα του γάμου, από την πρώτη νύκτα του γάμου σας, να κάνετε μαζί την πρώτη προσευχή, το πρώτο απόδειπνο. Και αφού τελειώσει το απόδειπνο, -όπως γίνεται στα μοναστήρια- να κάνετε μια μετάνοια ο ένας στον άλλον και να ζητήσετε συγγνώμη. Κι αν δεν έχετε καμία διαφωνία, να το κάνετε υποχρεωτικά, γιατί έτσι θα μάθετε να ζητάτε ο ένας από τον άλλο συγγνώμη». Συνεπώς, η ανάληψη της ευθύνης, η αποδοχή του λάθους και η μετάνοια είναι πολύ σημαντικό να υπάρχουν μεταξύ των συζύγων, αλλά και σε όλους τους ανθρώπους.
Αβραάμ και Σάρρα
Το πρώτο σημείο που προξενεί εντύπωση από την ιστορία του αγιόλεκτου αυτού ζευγαριού είναι ότι ο Αβραάμ έκανε δυο φορές υπακοή στη Σάρρα (Γέν. ΙΣΤ΄2-6 και Γέν. ΚΑ΄9-14). Μάλιστα, στη δεύτερη περίπτωση και ο ίδιος ο Θεός προέτρεψε τον Αβραάμ να υπακούσει τη γυναίκα του. Από τα παραπάνω μπορεί να εξαχθεί το συμπέρασμα ότι και ο άντρας οφείλει να υπακούει στη γυναίκα, παρά το γεγονός ότι εκείνος είναι «κεφαλή της γυναικός». Φυσικά, και η γυναίκα οφείλει να δείχνει στον άνδρα αγάπη.
Η φιλοξενία του Αβραάμ και της Σάρρας στους τρεις άνδρες – αγγέλους (Γέν. ΙΗ΄) που συμβολίζουν τα τρία πρόσωπα της Αγίας Τριάδας, είναι σημαντική, διότι παρατηρούμε ότι το ανδρόγυνο αυτό είχε την αρετή της φιλοξενίας. Καθένας από εμάς θα μπορούσε να μιμηθεί το καλό παράδειγμα του ζευγαριού αυτού και να γίνει περισσότερο φιλόξενος.
Η λύση της στειρότητας της Σάρρας και η γέννηση του Ισαάκ (Γέν. ΚΑ΄1-7) δηλώνει δύο πράγματα:
α) ότι τα πάντα είναι δυνατά για τον πιστό (κατά Μάρκον θ΄23). Ο Αβραάμ έδειξε μεγάλη πίστη και εμπιστοσύνη στον Θεό με αποτέλεσμα να δικαιωθεί αποκτώντας γιο από τη Σάρρα σε μεγάλη ηλικία.
β) ότι ο Θεός τηρεί τις υποσχέσεις Του, αφού όσα είναι αδύνατα για τους ανθρώπους είναι δυνατά για τον Θεό (κατά Λουκάν ΙΗ΄27). Ο Κύριος μας αγαπάει και σαν Παντοδύναμος που είναι την κατάλληλη στιγμή εκπληρώνει τα αιτήματά μας και πραγματοποιεί αυτά που μας υποσχέθηκε. Αξίζει να τονιστεί ότι ο Θεός χάρισε παιδί με θαυματουργικό τρόπο και σε άλλα τέσσερα ανδρόγυνα που αναφέρονται στην ακολουθία του γάμου: στον Ισαάκ και τη Ρεβέκκα, στον Ιακώβ και τη Ραχήλ, στον Ζαχαρία και την Ελισάβετ, στον Ιωακείμ και την Άννα.
Το πιο αξιόλογο στοιχείο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί στα πλαίσια της κατήχησης από τη ζωή του αγιόλεκτου αυτού ζευγαριού είναι η υπακοή που έδειξε ο Αβραάμ στον Θεό, όταν Εκείνος του είπε να θυσιάσει τον πολυαγαπημένο του γιο Ισαάκ (Γέν. ΚΒ΄1-18). Είναι αξιοσημείωτο ότι ο πρώτος Πατριάρχης δε γόγγυσε ούτε διαμαρτυρήθηκε ούτε αναρωτήθηκε ποιο λόγο να κάνει το θέλημα του Θεού. Μόνο σιώπησε και έκανε ό,τι τον πρόσταξε ο Κύριος. Για την υπακοή και την ταπείνωση που είχε, ο Θεός χάρισε τη ζωή στον Ισαάκ και υποσχέθηκε στον Αβραάμ ότι από αυτόν θα ευλογηθούν όλα τα έθνη της γης, αφού ένας από τους απογόνους του ήταν ο Χριστός.
Σίγουρα είναι δύσκολο κάποιος να μιλήσει με κάποιον άγγελο ή με τον Θεό. Όμως κάθε μέλος της Εκκλησίας μπορεί να κάνει υπακοή στον πνευματικό του πατέρα, αφού, όταν μιλάει ο πνευματικός μας μιλάει ο ίδιος ο Χριστός (πατήρ Σπυρίδων Ράπτης). Για το λόγο αυτό, είναι πολύ σημαντικό όλοι οι χριστιανοί ορθόδοξοι να έχουν κάποιον πνευματικό. Ας μην ξεχνάμε ότι και ο Ιησούς Χριστός δεν ήρθε στη γη για να κάνει το δικό Του θέλημα, αλλά το θέλημα του Πατέρα Του που Τον έστειλε.
Ισαάκ και Ρεβέκκα
Ο Ισαάκ λειτούργησε ως πρότυπο για κάθε νέο άνθρωπο που σκέπτεται το γάμο. Δεν προσπάθησε να λύσει το ζήτημα αυτό μόνος του, αλλά το ανέθεσε στον Θεό και στον πατέρα του (Γέν. ΚΔ΄). Το πόσο μεγάλη σημασία έχει να αφήνουμε στον Κύριο κάθε ζήτημα που μας απασχολεί, αλλά κυρίως το πρόβλημα της επιλογής συντρόφου, το συναντάμε για δεύτερη φορά σε ένα από τα αγιόλεκτα ζευγάρια. Ο Θεός μετά τη δημιουργία της Εύας για τον Αδάμ, επεμβαίνει με θαύμα και δίνει τη Ρεβέκκα στον Ισαάκ μετά την προσευχή του υπηρέτη του Αβραάμ.
Επιπλέον, ο Ισαάκ υπάκουσε και τον πατέρα του. Πόσοι Άγιοι της Εκκλησίας μας παντρεύτηκαν για να μη φανούν παρήκοοι και να τιμήσουν την αμοιβαία αγάπη που είχαν με τους οικείους τους; (Άγιος Αλέξιος ο άνθρωπος του Θεού, Άγιος Αμμούν ο Νιτριώτης, Αγία Αναστασία η Φαρμακολύτρια κ.ά.) Βεβαίως, κάθε άνθρωπος είναι ελεύθερος να επιλέξει όποιον εκείνος/η θέλει, όμως, καλό είναι να θυμόμαστε και τη λαϊκή παροιμία: «Ευχή γονιού αγόρασε, και στο βουνό ανέβα». Όταν για πράγματα ελάσσονος σημασίας ζητάμε τη βοήθεια των γονιών μας, πόσο περισσότερο θα χρειαστούμε την εμπειρία τους και τις συμβουλές τους, όταν έρθει η ώρα να επιλέξουμε σύντροφο;
Το δεύτερο στοιχείο που αντλούμε από τον βίο του αγιόλεκτου αυτού ανδρογύνου είναι ότι η Ρεβέκκα έφυγε από τους γονείς της προκειμένου να μείνει με τον σύζυγό της, τον Ισαάκ (Γέν. ΚΔ΄58). Είναι η πρώτη φορά στην Αγία Γραφή που εφαρμόζονται τα λόγια που είπε ο Αδάμ, όταν ο Θεός έπλασε την Εύα (Γέν. Β΄24), δηλαδή ότι για χάρη του γάμου θα εγκαταλείπουν τόσο ο άνδρας όσο και η γυναίκα τους γονείς τους. Η λέξη «εγκαταλείπουν» σημαίνει ότι το ανδρόγυνο θα συνεχίσει να δίνει αγάπη, σεβασμό και τιμή στους γονείς, χωρίς όμως να υπάρχουν αισθήματα εξάρτησης ή προσκόλλησης σε κάποιον από τους γονείς. Και αυτό θα πρέπει να συμβαίνει, διότι μετά το γάμο το ζευγάρι είναι ένα σώμα, δηλαδή μια αδιάσπαστη ενότητα που δεν επηρεάζεται από ανθρώπους, αλλά μόνο από τον Θεό.
Ιακώβ και Ραχήλ
Ο Ιακώβ δεν προσπαθεί να λύσει μόνος του το ζήτημα της ευρέσεως συντρόφου, αλλά εμπιστεύεται τον Θεό και τον πατέρα του Ισαάκ (Γέν. ΚΗ΄1-5). Επομένως, υπακούει τον πατέρα του, όπως ακριβώς έκανε υπακοή ο Ισαάκ στον Αβραάμ. Και όταν αφήνουμε τον εαυτό μας στα χέρια του Θεού, πάντοτε δικαιωνόμαστε. Έτσι έγινε και με τον Ιακώβ, διότι ο Θεός τον αξίωσε να παντρευτεί τη γυναίκα που ερωτεύτηκε και αγάπησε.
Ένα ακόμα σημείο που αντλούμε από τη ζωή του Ιακώβ και μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην κατήχηση είναι η ανεξικακία που έδειξε ο Ιακώβ προς τον Λάβαν, όταν ο τελευταίος του είπε να δουλέψει άλλα εφτά χρόνια για να του δώσει τη Ραχήλ (Γέν. ΚΘ΄24-27). Ο Ιακώβ θα μπορούσε να θυμώσει, να απειλήσει τον Λάβαν ή έστω να διαμαρτυρηθεί. Όμως, αντί να κάνει κάτι από τα παραπάνω προτίμησε να σιωπήσει και να κάνει αυτό που ήθελε ο Λάβαν.
Το σημαντικότερο στοιχείο που υπάρχει στο βίο του Ιακώβ και της Ραχήλ είναι ότι ο Ιακώβ περίμενε δεκατέσσερα χρόνια για να παντρευτεί τη Ραχήλ (Γέν. ΚΘ΄18-21 και 28-30)! Σίγουρα κατά τη διάρκεια του έγγαμου βίου, υπομονή χρειάζεται να έχουν οι σύζυγοι. Στην περίπτωση, όμως του αγιόλεκτου αυτού ζευγαριού, ο Ιακώβ έκανε δεκατέσσερα χρόνια υπομονή για τη Ραχήλ χωρίς να είναι παντρεμένος μαζί της διδάσκοντάς μας ότι η υπομονή είναι μια βασική αρετή που πρέπει να αποκτήσει κάθε άνθρωπος. Ο γέροντας Παϊσιος λέει πως όταν υπομένεις κάποιον, τον αγαπάς και όταν τον αγαπάς, τον υπομένεις. Ας προσπαθήσουμε, λοιπόν, να αναλογιστούμε πόσο μεγάλη αγάπη είχε ο Ιακώβ για τη Ραχήλ, αφού την περίμενε τόσα πολλά χρόνια τα οποία του φάνηκαν σαν λίγες ημέρες. Και ας καταλάβουμε ότι αγάπη πρέπει να δίνουμε στο σύντροφό μας όχι μόνο μετά τον γάμο, αλλά και πριν.
Ιωσήφ και Ασυνέθ
Ο Ιωσήφ είχε το χάρισμα από το Θεό να μπορεί να ερμηνεύει τα όνειρα που έβλεπε αυτός όσο και όνειρα που έβλεπαν άλλοι (Γέν. ΛΖ΄5-9,Μ΄,ΜΑ΄14-36). Το γεγονός αυτό μας διδάσκει δύο πράγματα:
α) ότι ο Θεός δίνει πολλές και πλούσιες δωρεές σε όσους τον τιμάνε και τον αγαπάνε. Ο Ιωσήφ από μικρός είχε πνεύμα Θεού μέσα του, διότι ζούσε ενάρετα. Γι’ αυτό και ο Κύριος τον αξίωσε να γίνει πρώτος μετά τον Φαραώ σε ολόκληρη την Αίγυπτο, να λάβει για γυναίκα του την Ασυνέθ (Γέν. ΜΑ΄37-46), να αποκτήσει δύο γιους (Γέν. ΜΑ΄50-52) και να ξανασυναντηθεί με τον πατέρα του και τα αδέρφια του (Γέν. ΜΕ΄3 και ΜΣΤ΄29-30).
β)ότι ο Θεός έχει δώσει κατά την δίκαιη κρίση Του σε κάθε άνθρωπο κάποια χαρίσματα. Όλοι μας οφείλουμε να χρησιμοποιούμε σωστά τα τάλαντα με τα οποία μας έχει προικίσει ο Θεός. Με τη βοήθεια του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού ακόμα και τα ελαττώματα που νομίζουμε ότι έχουμε μπορούμε να μεταχειριζόμαστε προς όφελος δικό μας και των συνανθρώπων μας, αφού ο Θεός δε μας έδωσε πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα, αλλά «δυνάμεις-χαρίσματα» τις οποίες -αναλόγως πώς θα τις διαχειριστούμε- μετατρέπουμε σε αρετές ή πάθη (γέροντας Παϊσιος).
Η ελεύθερη επιλογή του Ιωσήφ να μην αμαρτήσει με τη γυναίκα του Πετεφρή (Γέν. ΛΘ΄7-13) προκειμένου να διατηρήσει την αγνότητά του και να μην αμαρτήσει ενώπιον του Θεού, δηλώνει αφ’ ενός τη μεγάλη αγάπη που είχε ο Ιωσήφ προς τον Κύριο και αφ’ ετέρου τον αγώνα που καλείται να δώσει κάθε άνθρωπος ενάντια στο κακό και στην αμαρτία. Ο γέροντας Παϊσιος είχε πει ότι είναι καλύτερο να πεθάνουμε προσπαθώντας παρά να νικηθούμε από τα πάθη. Με παράδειγμα, λοιπόν τον Ιωσήφ και τους Αγίους της Εκκλησίας μας, έχουμε χρέος να διαφυλάσσουμε την ψυχή μας και το σώμα μας καθαρά, γιατί ως χριστιανοί ορθόδοξοι είμαστε και μέλη Χριστού.
Τέλος, ο Ιωσήφ έδειξε ανεξικακία προς τα αδέρφια του (Γέν. Ν΄15-21) τα οποία τον είχαν πουλήσει ως σκλάβο στους Ισμαηλίτες. Για δεύτερη φορά στην Αγία Γραφή βλέπουμε πόσο σημαντική είναι η δύναμη να συγχωρούμε τους συνανθρώπους μας, αφού και ο Ιησούς Χριστός παρήγγειλε να το κάνουμε αυτό άπειρες φορές αν χρειαστεί.
Μωυσής και Σεπφόρα
Ο Μωυσής, όταν παντρεύτηκε τη Σεπφόρα ήταν σαράντα χρονών. Όταν τον κάλεσε ο Θεός, είχε γίνει ογδόντα ετών. Δηλαδή ο Μωυσής έζησε σαράντα χρόνια σαν απλός ποιμένας. Τα παραπάνω σημαίνουν δύο πράγματα:
α) ότι δεν γνωρίζουμε ποια στιγμή και με ποιον τρόπο ο Κύριος θα μας καλέσει. Ας μην ξεχνάμε ότι και οι μαθητές του Ιησού Χριστού δεν είχαν όλοι την ίδια ηλικία. Ούτε οι Άγιοι κλήθηκαν όλοι με τον ίδιο τρόπο. Και ο Μωυσής που ζούσε μια ήρεμη οικογενειακή ζωή δεν περίμενε να ποιμάνει και να οδηγήσει στη γη της επαγγελίας έναν ολόκληρο λαό.
β) ότι ο Θεός πολλές φορές μας δοκιμάζει πριν να μας δώσει κάποιο αγαθό, κάποιο χάρισμα. Ο Μωυσής μέσα σε σαράντα χρόνια απέκτησε ταπείνωση, πραότητα, απλότητα, υπομονή. Έζησε όλα αυτά τα έτη στην αφάνεια μέχρι ο Κύριος να τον επιλέξει. Έχοντας τον Μωυσή ως υπόδειγμα, καλό θα είναι να αγωνιζόμαστε τον «καλόν αγώνα» χωρίς να ζητάμε τιμές, πλούτη, επαίνους, δόξα. Και αν φανούμε αντάξιοι της αγάπης του Κυρίου, τότε μπορεί και Εκείνος να μας εμπιστευθεί να δημιουργήσουμε κάτι σημαντικό.
Ζαχαρίας και Ελισάβετ
Ο Προφήτης Ζαχαρίας δυσπίστησε στα λόγια του Αρχαγγέλου Γαβριήλ, διότι του φάνηκαν παράδοξα και ζητούσε εξηγήσεις για το πώς θα γινόταν αυτό, αφού ο ίδιος ήταν γέρος και η σύζυγός του γριά και στείρα. Αυτό συνέβη, επειδή προσπαθούσε να κατανοήσει με λογικές διεργασίες το μυστήριο, το οποίο όμως γίνεται αποδεκτό μόνον με την πίστη. Ο πειρασμός της λογικής θέτει σε δοκιμασία, κάποιες φορές, ακόμα και την πίστη των ευλαβών και ενάρετων. Ο Δίκαιος Ζαχαρίας λόγω της μεγάλης του πίστης, αλλά και της εσωτερικής του καθαρότητας, αξιώθηκε να δει τον Αρχάγγελο Γαβριήλ και να συνομιλήσει μαζί του. Παρ όλα αυτά όμως δυσπίστησε και γι’ αυτό ο Αρχάγγελος αγανάκτησε και τον τιμώρησε.
Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος αναφέρει χαρακτηριστικά: «όταν ο Θεός ομιλεί δεν πρέπει να κινεί κανείς τους λογισμούς του, ούτε να επηρεάζεται από την ανάγκη της φύσεως, ή από κανένα άλλο πράγμα, αλλά να δέχεται τις αποφάσεις του Θεού με πίστη. Επειδή δεν υπάρχει τίποτε, που να είναι ανώτερο από την δύναμη της αποφάσεως του Θεού. Τί ποιείς, άνθρωπε; Ο Θεός επαγγέλλεται και επί ηλικία καταφεύγεις και γήρας προβάλλει; μη γαρ ισχυρότερο το γήρας της επαγγελίας του Θεού; μη δυνατοτέρα η φύσις του δημιουργού της φύσεως; Ο λόγος αυτού τον ουρανό έστησε, ο λόγος αυτού την κτίσιν παρήγαγεν, ο λόγος αυτού αγγέλους εποίησε, και συ περί γεννήσεως αμφιβάλλεις; Γι αυτό και τον τιμώρησε ο άγγελος χωρίς να υπολογίσει την ιεροσύνη του. Μάλλον γι’ αυτό κατά κύριο λόγο τιμωρήθηκε, επειδή ως ιερεύς είχε μεγαλύτερη τιμή από τους άλλους και θα έπρεπε να έχει και μεγαλύτερη πίστη».
Όταν η Εκκλησία μας λέει ότι ο Θεός τιμωρεί, εννοεί ότι επιτρέπει την τιμωρία, διότι ο Θεός δεν τιμωρεί κανέναν. Πώς μπορεί να τιμωρήσει κάποιον ο Θεός, ο οποίος είναι αγάπη και αγαπάει τα δημιουργήματά Του; Ο άνθρωπος αυτοτιμωρείται και αυτοκολάζεται, επειδή με τις αμαρτωλές πράξεις και σκέψεις του εκδιώκει την Χάρη του Θεού.
Η περίπτωση του Προφήτη Ζαχαρία θα πρέπει να μας κάνη πιο προσεκτικούς και να μας προβληματίσει. Εάν υπέπεσε ένας Δίκαιος στο αμάρτημα της δυσπιστίας και της αμφιβολίας, πόσο μάλλον κινδυνεύουμε εμείς; Επειδή ούτε την πίστη του Προφήτη Ζαχαρία διαθέτουμε, ούτε την αρετή και την εσωτερική του καθαρότητα έχουμε.
Ιωακείμ και Άννα
Για να αποκτήσουν την Παναγία μας, οι δίκαιοι Θεοπάτορες έδειξαν πίστη αδίστακτη, υπομονή αλύγιστη, είχαν ελπίδα και μεγάλη καρτερία στις προσευχές τους• ότι ο Θεός θα εκπληρώσει το αίτημά τους. Και δεν υπέμειναν την ατεκνία τους για μικρό χρονικό διάστημα. Η παράδοση λέγει ότι μετά από πενήντα χρόνια στειρότητας απέκτησε η Άννα την Θεοτόκο. Αυτή η στάση των Θεοπατόρων καλό θα ήταν να παραδειγματίζει όλους μας.
Πολλές φορές δυσφορούμε στον αγώνα μας και λέμε ότι δεν βρήκαμε αντίκρισμα, δεν έχουμε αίσθηση της Χάριτος, αδημονούμε. Και έτσι λυπημένοι που είμαστε, μαραίνεται ο ζήλος μας, χαλαρώνουμε την αγωνιστικότητά μας, την άσκησή μας.
Δεν πρέπει όμως να κάνουμε έτσι. Μήπως οι Θεοπάτορες επειδή ο Θεός δεν απάντησε αμέσως στις προσευχές τους σταμάτησαν να Τον επικαλούνται, να πιστεύουν ότι θα λάβουν; Μήπως σταμάτησαν να κρούουν, να ζητούν, να ελπίζουν; Τι αδαμάντινη υπομονή και καρτερία έδειξαν για τόσα χρόνια!
Έτσι και εμείς πρέπει να επιδεικνύουμε αγόγγυστη υπομονή στις θλίψεις και στους πειρασμούς, που παραχωρεί ο Θεός για την δική μας ωφέλεια και πνευματική προκοπή. Μακάρι η Κυρία μας Θεοτόκος και η Θεοπρομήτωρ Άννα, που έχουν την ευλογία να θεραπεύουν την φυσική στειρότητα, να θεραπεύσουν τις στείρες από πνευματικά έργα καρδιές μας, ώστε ο Θεός να πέμψει στις ψυχές μας την θεία και γλυκύτατη Χάρη Του, η οποία ομορφαίνει, ανακαινίζει, αθανατίζει, αφθαρτίζει τον άνθρωπο.
Το δεύτερο στοιχείο που μπορεί να χρησιμεύσει στα πλαίσια της κατήχησης είναι ότι το Άγιο αυτό ανδρόγυνο παρακαλούσε τον Θεό όχι για κάτι δικό τους, αλλά για κάτι δικό Του! Δεν παρακαλούσαν τον Θεό να εκπληρώσει το δικό τους θέλημα, αλλά το δικό Του! Αντί να ξεκουραστούν, προσπαθούσαν με κάθε τρόπο να ευαρεστήσουν τον Κύριο. Αν είναι πίστη το να ζητάμε κάτι για εμάς, για δική μας διευκόλυνση και παρηγοριά, πόσο περισσότερο πίστη και ασύγκριτα πιο αξιέπαινο είναι να κουραζόμαστε και να παιδευόμαστε να ζητάμε κάτι αποκλειστικά για το θέλημα του Θεού; Ενδεικτικό του ότι οι Δίκαιοι Ιωακείμ και Άννα δεν ήθελαν για τον εαυτό τους το παιδί που τους δόθηκε με θαυμαστό τρόπο, είναι ότι, όπως είχαν τάξει, το αποχωρίστηκαν και το αφιέρωσαν στο Ναό μόλις έγινε τριών ετών. Ας προσπαθήσουν οι σύζυγοι, αλλά και όλοι οι άνθρωποι να μιμηθούν αυτό το αγιόλεκτο ζευγάρι ζητώντας από τον Κύριο να μην πραγματοποιεί μόνο Εκείνος το δικό μας θέλημα, αλλά να κάνουμε κι εμείς το δικό Του.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Α. ΕΝΤΥΠΗ
1. Ακολουθία επί Μνήστροις (ήτοι του Αρραβώνος)
2. Ακολουθία του Στεφανώματος (ήτοι του Γάμου)
3. Παλαιά Διαθήκη (Γένεσις και Έξοδος)
4. Καινή Διαθήκη
5. Οι Έγγαμοι Άγιοι της Εκκλησίας μας, Μοναχού Μωυσέως Αγιορείτου, σελ. 154-158, εκδόσεις Ακρίτας, έκτη έκδοση
6. Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου, Λόγοι Δ΄ Οικογενειακή ζωή και Ε΄ Πάθη και αρετές, Ιερόν Ησυχαστήριον «Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος», Σουρωτή Θεσσαλονίκης
7. Θησαυρός Μετανοίας, Συλλογικό Έργο, Εκδότης: Ι.Μ. Παρακλήτου Ωρωπού Αττικής
Β. ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ
1. http://www.greekbiblos.gr/mist3.htm, ο γάμος
2. http://el.orthodoxwiki.org, ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια
3. http://www.politis-news.com/cgibin/hweb?-A=893815&-V=archive&-w=%CF@%D0%D1%CF%D6%C7%D4%C7%D3@%CC%D9%D5%D3%C7%D3@%CF@%C8%C5%CF%D0%D4%C7%D3@&-P, Εκδόσεις Αρκτίνος ΛΤΔ, Κωδικός άρθρου: 893815, 04/09/2009, Σελίδα: 59
4. http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CF%89%CF%85%CF%83%CE%AE%CF%82, ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια
5. http://www.parembasis.gr/2003/frames_03_09.htm, Πρωτοπρεσβύτερου π. Γεωργίου Παπαβαρνάβα, Εκκλησιαστική Παρέμβαση, Μηνιαία έκδοση της Ιεράς Μητροπόλεως Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου, Σεπτέμβριος 2003
6. http://www.pigizois.net/sinaxaristis/06/24_06.htm, από το βιβλίο «Αγιολόγιο της Ορθοδοξίας», Χρήστου Τσολακίδη
7. http://ipseni4.blogspot.com/2009/09/blog-post_05.html και http://ipseni4.blogspot.com/2009/09/blog-post_09.html, Ιερά Μονή Παναγίας Υψένης
8. http://www.gonia.gr/gonia.php?saint=4924 και http://www.gonia.gr/gonia.php?saint=5708, Ομάδα Νέων της Ορθοδόξου Χριστιανικής Γωνιάς
9. http://www.saint.gr/2009/09/05/3424/saint.aspx,
10. http://vatopaidi.wordpress.com/2009/09/09/oi-agioi-theopatores-ioakeim-kai-anna/, Ζήσης Παπανικολάου
http://blogs.sch.gr/kantonopou/2009/08/16/%CE%B7-%CE%B1%CE%B3%CE%B9%CF%8C%CF%84%CE%B7%CF%84%CE%B1-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B7-%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%BC%CE%B1%CF%81%CF%84%CE%B7%CF%83%CE%AF%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B8%CE%B5%CE%BF%CF%84%CF%8C/, Πανελλήνιο σχολικό δίκτυο, http://www.sch.gr/
