ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΚΑΤΗΧΗΤΩΝ- ΤΡΙΩΝ
Β΄ ΚΥΚΛΟΣ 2008- 2009
ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΜΩΝ ΑΠΟΛΥΤΙΚΙΩΝ ΣΤΟ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟ ΜΑΘΗΜΑ
Ομάδα 3: Μαρία Κοναξή, Σοφία Μανίκα, Κοσμάς Νικολαϊδης, Χριστίνα- Μαρία Καρδαμάκη, Γεώργιος Κοπανάκης, Εμμανουήλ Μιχαλόπουλος, Καλοτίνα Καρακατσάνη, Καλλιόπη Παπαδάτου
1. ΤΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΜΑ ΑΠΟΛΥΤΙΚΙΑ
Τα αναστάσιμα απολυτίκια είναι στο σύνολο τους οχτώ, όσοι και οι ήχοι της Βυζαντινής μουσικής. Το εκάστοτε αναστάσιμο απολυτίκιο προηγείται από αυτό του αγίου της ημέρας.
Αποτελούν αντιπροσωπευτικά δείγματα απαράμιλλης λογοτεχνικής και ποιητικής αξίας και συγχρόνως ίσως είναι τα πιο πολυαγαπημένα τροπάρια των πιστών, τα οποία και τροφοδοτούν θεοπρεπώς και πλουσίως τις διψασμένες για αλήθεια και αληθινή χαρά ψυχές των ανθρώπων.
Το κεντρικό τους θέμα είναι η Ανάσταση του Κυρίου, και γι΄ αυτό κατέχουν κυρίαρχη θέση στον εσπερινό του Σαββάτου και τον Όρθρο της Κυριακής, (η Κυριακή είναι η μέρα εκείνη της εβδομάδος που είναι αποκλειστικά αφιερωμένη στην Ανάσταση του Κυρίου). Πρόκειται για κείμενα με εκπληκτικά παραστατικές εικόνες από μια συγκεκριμένη περίοδο της ζωής του Χριστού όπου περιγράφονται γεγονότα με πρωταρχική σημασία στη διδασκαλία της Εκκλησίας. Περιέχουν δόγματα, αλήθειες της πίστεως επενδυμένες με ποιητικό μέλος. Μεταδίδουν τις ίδιες αλήθειες και τα ίδια βιώματα της πρώτης Εκκλησίας στους ανθρώπους κάθε εποχής, διασώζοντας έτσι την παράδοση της Εκκλησίας. Βοηθούν τους πιστούς ν’ αναπτύξουν ένα θεανθρώπινο καθολικό ήθος, διότι έχουν και χωροχρονικές διαστάσεις. Μ’ αυτά τα απολυτίκια αγιάζονται οι άνθρωποι σ’ όλους τους τόπους (Αφρική, Αμερική κλπ) και σ’ όλες τις εποχές.
Τα απολυτίκια συντελούν στη διαμόρφωση του εν Χριστώ ήθους. Μορφώνεται ο Χριστός στην καρδιά των πιστών. Αρχίζουν και γίνονται μέτοχοι της εμπειρίας της ενότητας του ανθρωπίνου γένους. Επιπλέον η Ανάσταση του Χριστού στους ύμνους αυτούς αποσκοπεί στην απονέκρωση των παθών, τα οποία απομακρύνουν τους ανθρώπους από το Θεό, τους συνανθρώπους τους αλλά και τον ίδιο τον εαυτό τους. Διαθέτουν θεραπευτική ιδιότητα, καθώς λειτουργούν αγιαστικά γι’ αυτόν που τα ακούει, έστω και χωρίς να συλλαμβάνει καμία φορά απόλυτα το νόημά τους. Είναι η Θεία Χάρη που επενεργεί και αγιάζει τον ακούοντα ή και ψάλλοντα, γι’ αυτό και δεν χρειάζεται αποκλειστικά και μόνο η γνώση αλλά πρωτίστως είναι αναγκαία η απλή, καθαρή και φωτισμένη καρδιά.
Δεν υπάρχει, λοιπόν, προσφορότερο έδαφος από τις παιδικές καρδιές για να πέσει ο σπόρος της υμνολογίας της Εκκλησίας και χωρίς τα παράσιτα της αλαζονείας και της κακίας να αποδώσει πλούσιο καρπό. Γι’ αυτό και θα ήταν πραγματικά χάσιμο πολύτιμης ευκαιρίας αν δεν εκμεταλλευόμασταν τους θησαυρούς της υμνολογίας στην κατηχητική διδασκαλία. Οι συγκεκριμένοι αναστάσιμοι ύμνοι περικλείουν νοήματα και θεολογικές έννοιες, θεμελιώδεις για την πνευματική οικοδομή και κατάρτιση των κατηχουμένων. Είναι ιδανικοί για μια πρώτη προσέγγιση, ψηλάφιση βαθειών θεολογικών εννοιών και ταυτόχρονα παρέχουν το έναυσμα για περαιτέρω ενασχόληση και εμβάθυνση. Η επαφή με τους ύμνους και τα απολυτίκια μπορεί να παρακινήσει σημαντικά τη συμμετοχή και την οργανική ουσιαστική σχέση στη λειτουργική και μυστηριακή ζωή της Εκκλησίας μας.
Εξυμνείται το σωτηριώδες έργο του Κυρίου, έργο οικονομίας και αγάπης προς τον άνθρωπο. Ο Χριστός δίνει ζωή στον κόσμο με την εξιλαστήριο θυσία Του. Τονίζεται ιδιαίτερα η φιλανθρωπία Του και η νίκη του θανάτου. Δίνει τη ζωή Του για τη σωτηρία του κόσμου και μέσω του πάθους και του θανάτου Του νικάει το θάνατο και χαρίζει σε όλους την αιώνια ζωή.
Ας δούμε όμως λίγα περισσότερα στοιχεία για τον θάνατο. Ο σωματικός θάνατος είναι διάσπαση της αρμονικής σχέσης και συλλειτουργίας ψυχής και σώματος, ως τη Δεύτερη Παρουσία του Χριστού. Η ανθρώπινη σάρκα νεκρώνεται, φθείρεται και επιστρέφοντας στο χώμα διαλύεται. Η ψυχή όμως δεν φθείρεται, ούτε διαλύεται, διότι ο Θεός την δημιούργησε «εκ του μη όντος» πνευματική, κατά χάριν αθάνατη. Ο θάνατος και η ανάσταση του Χριστού είναι η νίκη πάνω στο θάνατο. Έξω από τη σχέση με τον Χριστό ο θάνατος γίνεται φοβερός και αδυσώπητος. Με τον αναστάντα Χριστό ο θάνατος απομυθοποιείται. Καταλύεται η παντοδυναμία του (Εβρ.β΄14). Ο Χριστός κατήργησε το φόβητρο του θανάτου, ώστε χριστιανικά ο θάνατος να νοείται ως η αληθινή γέννηση και αναμονή της κοινής αναστάσεως.
Ο εκούσιος θάνατος του Χριστού δείχνει πώς η αγάπη Του είναι πιο δυνατή από τον θάνατο, γιατί τον αποδέχεται «εκούσια» για να τον ζωοποιήσει. Αυτή την υπέρβαση του θανάτου προσφέρει ο Κύριος με τον ζωοποιό θάνατό Του, που την «αήττητον και ακατάλυτον και θείαν δύναμίν Του» αποκαλύπτει η ένδοξος Ανάστασή Του.
Ο Κύριος με τον θάνατό Του κατήργησε τον διαθέτοντα την δύναμη του θανάτου διάβολο. Η σατανική διαβολή(=διασπορά, διάσπαση) σημαίνει την αποξένωση του ανθρώπου από την αγάπη του Θεού και κατά συνέπεια την υποταγή του στη φθορά και τον θάνατο. Ελευθέρωσε ο Χριστός όλους εκείνους, που από το φόβο του θανάτου ήταν υποδουλομένοι σε όλη τη ζωή τους να αγωνιούν και να φοβούνται μήπως πεθάνουν. Ο Κύριος με αυτό τον σωτηριώδη τρόπο επιλαμβάνεται (=φροντίζει –έρχεται σε βοήθεια) όλων των ανθρώπων, ως εν Χριστώ παιδιών του Θεού και δικών Του αδελφών. Προσφέρει με τον ιλασμό των αμαρτιών την υπέρβαση του θανάτου και την είσοδο στην αιώνια ζωή του Θεού. Η άφεση των αμαρτιών συντελείται, όταν ο άνθρωπος με την ελεύθερη μετάνοιά του ανοίγει την ύπαρξή του και δέχεται να χωρέσει μέσα της ο Χριστός.
Στα αναστάσιμα απολυτίκια εμφανίζεται έντονη η παρουσία των αγγέλων, που αναπέμπουν δοξολογία. Οι άγγελοι δεν καταλαβαίνουν πώς ο Θεός πεθαίνει, πώς δέχεται να γευτεί σωματικό θάνατο. Εκπλήσσονται τόσο από τη φιλανθρωπία του Θεού, που το μόνο που τους μένει είναι να Τον δοξάζουν. Δεν υπάρχει ούτε αγγελικός λόγος που να μπορεί να περιγράψει το γεγονός. Υποδηλώνεται και η συμμετοχή όλης της πλάσης, ουράνιας και επίγειας στην πραγματοποίηση του σχεδίου του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου. Ακόμη και ο καταχθόνιος κόσμος δεν μένει ασυγκίνητος σε αυτήν την ολοφώτεινη χαρμόσυνη πανδαισία παρόλο που αρνείται πεισματικά να αλλάξει τρόπο ζωής (να μετανοήσει).
Όλοι οι ύμνοι διαπνέονται από αισιοδοξία και χαρά. Η ψυχή του Χριστού κατέβηκε αδιάσπαστα ενωμένη με τη Θεότητα στον Άδη ενώ το σώμα Του παρέμεινε αδιάσπαστα ενωμένο με τη Θεότητα στον τάφο. Κηρύττεται η κατάργηση του θανάτου. Ο θάνατος δεν έχει πια εξουσία πάνω στον άνθρωπο. Κήρυγμα στους νεκρούς (σε όλες τις ψυχές δικαίων & αδίκων στον άδη).
Ο Χριστός, ο Νέος Αδάμ, μετά την προγονική πτώση, δίνει ξανά στο ανθρώπινο γένος τη δυνατότητα να μπει στον Παράδεισο και να μετέχει των πλουσίων αγαθών (δωρεών) του. Ο Χριστός πληρώνει με τη θυσία του το χρέος του οφειλέτη ανθρώπου και τον λυτρώνει. Τόση είναι η αγάπη του Χριστού για μας, που δέχεται Εκείνος να μαρτυρήσει για τα δικά μας πταίσματα, χωρίς να έχει να κερδίσει τίποτα, χωρίς να Τον υποχρεώνει ή να Τον εξαναγκάζει κάποιος ή κάποια ανάγκη (λ.χ. φύση, μοίρα, ειμαρμένη, κισμέτ κ.ά. όπως υποστηρίζουν κάποιες άλλες εξωχριστιανικές παραδόσεις). Πρόκειται για εκούσιο πάθος, με κίνητρο όχι την ανάγκη, αλλά την απροϋπόθετη και ανιδιοτελή αγάπη στην πιο καθαρή, γνήσια και ανόθευτη μορφή της.
Ο Χριστός έρχεται και τα πάντα ανατρέπονται, μεταμορφώνονται, αγιάζονται. Ο Σταυρός από σύμβολο ταπείνωσης και εξευτελισμού μετατρέπεται σε σύμβολο νίκης και δόξας, ο θάνατος νικάται, η θλίψη γίνεται χαρά. Ο Χριστός με την Ανάστασή Του δίνει στο σώμα μοναδική αξία, σε αντίθεση με την προγενέστερη φιλοσοφία που θεωρούσε κάτι το κακό το σώμα. Ο Πλάτων ιδίως το θεωρούσε ως φυλακή και τάφο της ψυχής.
Ο ληστής μπαίνει πρώτος στον παράδεισο. Το κλειδί-μυστικό που του ανοίγει την πόρτα είναι η αυθεντική και ειλικρινή του μετάνοια. Ο καρδιογνώστης Χριστός γνωρίζει ότι ο ληστής αν συνέχιζε να ζει στη γη, θα έκανε πράξη τη μετάνοιά του (Ιερός Χρυσόστομος).
Στις προτάσεις του τότε φιλοσοφικού κόσμου για τη σωτηρία του ανθρώπου ως ενδοκοσμικό γεγονός, ο Χριστός απαντάει με την εξ ύψους κάθοδό Του. Κάνει την είσοδό Του στην ιστορία. Αγιάζει τον δικό μας χωρόχρονο και αγγίζει τον καθένα προσωπικά. Ο άνθρωπος δεν μπορούσε να φανταστεί μια τέτοια λύση και αυτό αποτελεί και απόδειξη της αυθεντικότητας της θεϊκής προέλευσης του σχεδίου για τη σωτηρία του ανθρώπου. Αν μπορούσε ο άνθρωπος να το σκεφτεί, θα ήταν απλώς αποκύημα, παράγωγο και προϊόν της φαντασίας του.
Μέσα σ’ ένα τέτοιο κλίμα χαράς και αισιοδοξίας δε χωράνε κακίες, μίση, εγωϊσμοί και υπερηφάνειες, αλλά ούτε και απελπισίες, στενοχώριες και θλίψεις. Ο Θεός απέδειξε έμπρακτα ότι αγαπάει τον άνθρωπο και είναι κοντά του για ό,τι χρειάζεται. Την πραγματική αγάπη μάς τη δίδαξε όχι μόνο με το λόγο αλλά κυρίως με τον ισχυρότερο αποδεικτικό λόγο, που είναι το ζωντανό παράδειγμα δηλ. την ίδια την ζωή Του. Η ανταπόδοση του κακού και η εκδικητικότητα μόνο να παράγει και να πολλαπλασιάζει το κακό μπορεί.
Συνοψίζοντας: Η κοινωνία της εν Χριστώ αγάπης προσφέρεται σε όλους τους ανθρώπους, ως αδελφούς, χωρίς να υπολογίζεται, αν βρίσκονται σε κατάσταση μίσους, κακίας και εχθρότητας. Ο αναστάς Κύριος «συν-χωρεί» σε κάθε ανθρώπινη ύπαρξη, που Τον αποδέχεται και τον γεμίζει με την πληρότητα της αγάπης και της ζωής Του. Με την Ανάσταση του Κυρίου η ζωή του Θεού εισχωρεί στην ανθρώπινη φύση για πάντα. Έτσι υπερβαίνεται ο θάνατος, γιατί ο άνθρωπος τροφοδοτεί την ύπαρξή του με την ζωή του Χριστού. Αυτή η εμπειρία οδηγεί τον άνθρωπο και ολόκληρη την κτίση σε επινίκιο ωδή, σε ευφροσύνη και πλήρωμα χαράς.
Η χαρά της Αναστάσεως είναι μόνιμη και ατελεύτητη, γιατί προσφέρει την βεβαιότητα της αιωνίου ζωής του Θεού, όταν ο Κύριος συνάπτει τον άνθρωπο με την κοινωνία της αγάπης του Θεού.
Το μόνο που απομένει στον κάθε Χριστιανό είναι να παλέψει και να αγωνιστεί για τη δική του ανάσταση, που μετά την Ανάσταση του Κυρίου μας είναι ένα γεγονός προσδοκώμενο με ελπίδα και άπλετη χαρά. Η Ανάσταση του Χριστού είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός και η πίστη στο γεγονός αυτό δεν αφήνει την καρδιά να βυθιστεί σε απογοήτευση, άσκοπες αναζητήσεις και απελπισία.
2. ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΜΩΝ ΑΠΟΛΥΤΙΚΙΩΝ ΣΤΙΣ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΕΣ ΣΥΝΤΡΟΦΙΕΣ
Όσον αφορά στην πρακτική αξιοποίηση των απολυτικίων στο μάθημα, μπορούν να ψαλούν στα παιδιά από τον/την κατηχητή/τρια. Σε περίπτωση που ο/η κατηχητής/τρια δεν τα γνωρίζει , μπορεί κάποιος από τους ιεροψάλτες της ενορίας, κατόπιν συννενοήσεως, να τα ψάλει. Αυτή θα είναι μια ευκαιρία να γνωριστούν τα παιδιά και με τα άλλα μέλη της ενορίας τους. Μια άλλη πρόταση είναι να τους βάλουμε να τα ακούσουν από κασέτα ή cd (όπως αυτά στο παράρτημα ). Αυτή η εξοικείωση με την υμνολογία κάνει πιο εύκολη και προσιτή την παρακολούθηση των ιερών ακολουθιών και ιδίως της Θείας Ευχαριστίας.
Ορισμένα απολυτίκια έχουν ιδιαίτερο περιεχόμενο. Για παράδειγμα, ο γ’ ήχος με τη φράση «εκ κοιλίας άδου ερρύσατο ημάς», μπορεί να συνδεθεί με την ιστορία του προφήτη Ιωνά από την Π. Διαθήκη. Η τριήμερη παραμονή του στην κοιλιά-σπλάχνα του κήτους αποτελεί προτύπωση της τριήμερης ταφής του Κυρίου. Επιπλέον, ο βαρύς ήχος «Κατέλυσας τω Σταυρώ σου τον θάνατον…» ταιριάζει θαυμάσια με την εορτή της Σταυροπροσκυνήσεως.
Το άκουσμα των απολυτικίων μπορεί να συνοδεύεται και από παρουσίαση αντίστοιχων εικόνων. Αυτό μπορεί να γίνει πολύ αποτελεσματικά, εφόσον βέβαια παρέχονται οι δυνατότητες στους κατηχητές, με διαφάνειες του Powerpoint. Η οπτική επαφή των παιδιών με τις εικόνες μπορεί να γίνει και με άλλους τρόπους, και μάλιστα μέσω του παιχνιδιού.
Στις μικρότερες κατηχητικές βαθμίδες για παράδειγμα, στο μάθημα, στο οποίο θα μιλήσουμε για την Ανάσταση του Χριστού, αφού επιλέξουμε το ή τα απολυτίκια που θα χρησιμοποιήσουμε, μπορούμε να βρούμε τις αντίστοιχες εικόνες- τον άδειο τάφο του Χριστού, τις μυροφόρες, την αναστάσιμη εικόνα- και να τις κρύψουμε σε διάφορα μέρη του χώρου κατήχησης. Τα παιδιά θα κληθούν να παίξουν το παιχνίδι «ζεστό-κρύο» και να βρουν τις κρυμμένες εικόνες. Ύστερα θα τις τοποθετήσουν με τη σωστή (χρονολογική) σειρά, θα μας εξιστορήσουν τα γεγονότα και θα σχολιαστούν (οι εικόνες) σε συνδυασμό με τα απολυτίκια. Στο ίδιο παιχνίδι, μπορούμε να αντικαταστήσουμε τις εικόνες με καρτέλες , στις οποίες θα είναι γραμμένα τα απολυτίκια.
Επίσης, μπορεί να δοθεί στα παιδιά κάποια από τις εικόνες αυτές σε μορφή σκίτσου-ζωγραφιάς. Με αυτόν τον τρόπο τα παιδιά θα παρατηρήσουν καλύτερα και προσεκτικότερα την εικόνα.
Στις μεγαλύτερες κατηχητικές βαθμίδες μπορούμε να πάρουμε συγκεκριμένες λέξεις των απολυτικίων από το πρωτότυπο ή το μεταφρασμένο κείμενο και να δημιουργήσουμε ένα σταυρόλεξο ή μια ακροστιχίδα με αυτές. Τα παιδιά έτσι θα κατανοήσουν καλύτερα το περιεχόμενο και το αναστάσιμο νόημα- μήνυμά τους.
Μία εικόνα, η οποία να συνδέεται με το αντίστοιχο απολυτίκιο μπορεί να είναι η αφορμή του μαθήματος. Μπορούν να τεθούν δηλαδή, τα εξής ερωτήματα: τί βλέπετε; , τί γνωρίζετε; . Το ίδιο μπορεί να γίνει κατ’ αναλογία και με τα απολυτίκια. Στην αρχή δηλαδή του μαθήματος, θα ακούσουν τα παιδιά το απολυτίκιο και θα ερωτηθούν τι κατάλαβαν, τι τους έκανε μεγαλύτερη εντύπωση, τι τους άρεσε περισσότερο, με ποιό γεγονός θα το συνέδεαν. Επομένως η διδασκαλία δε γίνεται μονοδιάστατα, δηλ. μόνο ως μια επιπόλαια, απλή και βιαστική αναφορά- παρουσίαση για τα απολυτίκια, αλλά συγχρόνως μαζί με την παρουσίαση του θέματος μπορούν να αξιοποιηθούν πολλες παράλληλες δυνατότητες που προσφέρονται.
Μία άλλη δραστηριότητα- παιχνίδι είναι η εξής: ο/η κατηχητής/τρια να χωρίσει τα παιδιά, αν είναι αρκετά, σε δύο ομάδες και θέτοντας ένα χρονικό περιορισμό να τους δώσει σε πάζλ ένα από τα απολυτίκια, το οποίο θα πρέπει να φτιάξουν. Θα προσπαθήσουν δηλαδή, να ενώσουν από μόνα τους τις λέξεις του απολυτικίου.
Όλες αυτές οι δραστηριότητες θα κινητοποιήσουν με έναν ευχάριστο και δημιουργικό τρόπο το ενδιαφέρον των παιδιών για τις αλήθειες του Χριστού και θα τα βοηθήσουν να κατανοήσουν το αναστάσιμο μήνυμα τους.
3. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΜΕ ΤΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΜΑ ΑΠΟΛΥΤΙΚΙΑ
ΗΧΟΣ Α΄
Τοῦ λίθου σφραγισθέντος ὑπὸ τῶν Ἰουδαίων καὶ στρατιωτῶν φυλασσόντων τὸ ἄχραντόν σου Σῶμα, ἀνέστης τριήμερος, Σωτήρ, δωρούμενος τῷ κόσμῳ τὴν ζωήν· διὰ τοῦτο αἱ δυνάμεις τῶν οὐρανῶν ἐβόων σοί, Ζωοδότα· Δόξα τῇ Ἀναστάσει σου, Χριστέ, δόξα τῇ βασιλείᾳ σου, δόξα τῇ οἰκονομίᾳ σου, μόνε φιλάνθρωπε.
Ενῶ ὁ μεγάλος λίθος τοποθετήθηκε ἐφαρμοστὰ καὶ μὲ ἀσφάλεια στὸν τάφο ἀπὸ τοὺς Ἰουδαίους καὶ ἐνῶ στρατιῶτες ἐφύλασσαν τὸ ἄχραντο Σῶμα σου, ἀνεστήθης μετὰ τρεῖς ἡμέρες ἐκ νεκρῶν, Ἰησοῦ Χριστὲ Σωτήρ μας, χαρίζοντας ἔτσι στὸν κόσμο τὴν νέα ἀληθινὴ ζωή· γι᾿ αὐτὸ τὸ μεγάλο θαῦμα, οἱ οὐράνιες δυνάμεις ἔψαλλαν θριαμβευτικὰ σὲ σένα, χορηγὲ τῆς ζωῆς· Δοξολογία σοῦ ἀνήκει γιὰ τὴν ἔνδοξη Ἀνάστασί σου, Χριστέ, δοξολογία γιὰ τὴ νέα εὐεργετικὴ κυριαρχία Σου, δοξολογία γιὰ τὸ θεῖο σχέδιο τῆς ἀγάπης σου γιὰ τὴν σωτηρία μας, μοναδικὲ φιλάνθρωπε Κύριε.
ΗΧΟΣ Β΄
Ὅτε κατῆλθες πρὸς τὸν θάνατον, ἡ ζωὴ ἡ ἀθάνατος, τότε τὸν ᾍδην ἐνέκρωσας, τῇ ἀστραπῇ τῆς θεότητος· ὅτε δὲ καὶ τοὺς τεθνεῶτας ἐκ τῶν καταχθονίων ἀνέστησας, πᾶσαι αἱ Δυνάμεις τῶν ἐπουρανίων ἐκραύγαζον· Ζωοδότα Χριστέ, ὁ Θεὸς ἡμῶν, δόξα σοι.
Οταν, Χριστέ μας, κατέβηκες ἐκεῖ, ὅπου κυριαρχεῖ ὁ θάνατος, δηλαδὴ στὸν Ἅδη, σὺ ποὺ εἶσαι ἡ ἀθάνατος καὶ αἰώνιος ζωή, τότε, μὲ τὴν ἀστραπὴ καὶ τὴν παρουσία τῆς θεότητός σου, ἐνίκησες καὶ ἐνέκρωσες τὸν ᾍδη· ὅταν δὲ μὲ τὰ χέρια σου ἀνέσυρες ἀπὸ τὰ τάρταρα τοῦ ᾍδου καὶ ὡδήγησες στὴν Ἀνάστασι αὐτοὺς οἱ ὁποῖοι εἶχαν πεθάνει, τότε ὅλες οἱ ἀγγελικὲς Δυνάμεις ποὺ εὑρίσκονται στοὺς οὐρανοὺς ἔψαλλαν θριαμβευτικά· Σὺ ποὺ χορηγεῖς τὴν ἀληθινὴ καὶ αἰώνιο ζωή, Χριστὲ καὶ Θεέ μας, ἂς εἶσαι δοξασμένος.
ΗΧΟΣ Γ΄
Εὐφραινέσθω τὰ οὐράνια, ἀγαλλιάσθω τὰ ἐπίγεια, ὅτι ἐποίητε κράτος ἐν βραχίονι αὐτοῦ ὁ Κύριος· ἐπάτησε τῷ θανάτῳ τὸν θάνατον. πρωτότοκος τῶν νεκρῶν ἐγένετο, ἐκ κοιλίας ᾍδου ἐρρύσατο ἡμᾶς, καὶ παρέσχε τῷ κόσμῳ τὸ μέγα ἔλεος.
Ας εὐφραίνεται ὁλόκληρος ὁ οὐράνιος κόσμος, καὶ ἂς σκιρτᾷ ἀπὸ ἀγαλλίασι ὅλη ἡ ἐπίγεια κτίσι, διότι ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς μὲ τὴν πανίσχυρη δύναμί του ἐδημιούργησε νέα ἐξουσία καὶ νέα κτίσι· κατεπάτησε δηλαδὴ καὶ κατήργησε μὲ τὸν δικό του θάνατο τὸν θάνατο, ἀνεδείχθη ὁ πρῶτος ἀπὸ τοὺς νεκρούς, ἀφοῦ πρῶτος αὐτὸς ἀνεστήθη, καὶ μὲ τὴν Ἀνάστασί του αὐτή ἐγλύτωσε καὶ ὅλους ἐμᾶς ἀπὸ τὸν κλοιὸ τῆς κολάσεως τοῦ ᾍδου, καὶ ἐχορήγησε ἔτσι σ᾿ ὁλόκληρο τὸν κόσμο τὸ μέγα ἔλεός του.
ΗΧΟΣ Δ΄
Τὸ φαιδρὸν τῆς Ἀναστάσεως κήρυγμα, ἐκ τοῦ Ἀγγέλου μαθοῦσαι αἱ τοῦ Κυρίου Μαθήτριαι, καὶ τὴν προγονικὴν ἀπόφασιν ἀπορρίψασαι, τοῖς Ἀποστόλοις καυχώμεναι ἔλεγον· Ἐσκύλευται ὁ θάνατος, ἡγέρθη Χριστὸς ὁ Θεός, δωρούμενος τῷ κόσμῳ τὸ μέγα ἔλεος.
Αφοῦ οἱ Μαθήτριες τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐπληροφορήθησαν ἀπὸ τὸν Ἄγγελο τὸ χαρούμενο μήνυμα τῆς Ἀναστάσεώς του, καὶ ἀπεκήρυξαν τὴν προγονικὴ ἀπόφασι (τῆς ἀπὸ τοῦ Θεοῦ ἀποστασίας τῶν ἀνθρώπων) ἀνήγειλλαν στοὺς Ἀποστόλους μὲ περισσὴ εὐχαρίστησι· Ἔχει νικηθῆ πλέον ὁ θάνατος, ἀφοῦ ἀνεστήθη ὁ Χριστὸς καὶ Θεός μας, χαρίζοντας ἔτσι σ᾿ ὁλόκληρο τὸν κόσμο τὸ ἀπέραντο καὶ πλούσιο ἔλεός του
ΗΧΟΣ ΠΛ. Α΄
Τὸν συνάναρχον Λόγον Πατρὶ καὶ Πνεύματι, τὸν ἐκ Παρθένου τεχθέντα εἰς σωτηρίαν ἡμῶν, ἀνυμνήσωμεν, πιστοὶ καὶ προσκυνήσωμεν· ὅτι ηὐδόκησε, σαρκὶ
ἀνελθεῖν ἐν τῷ σταυρῷ, καὶ θάνατον ὑπομεῖναι, καὶ ἐγεῖραι τοὺς τεθνεῶτας,
ἐν τῇ ἐνδόξῳ Ἀναστάσει αὐτοῦ.
Τὸν Υἱὸν καὶ Λόγον τοῦ Θεοῦ, ποὺ ὑπάρχει προαιωνίως, χωρὶς νὰ λάβη ποτὲ ἀρχή, εἶναι ὁμοούσιος δηλαδὴ μὲ τὸν Πατέρα Θεὸ καὶ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, αὐτὸν ποὺ ἐγεννήθη τέλειος ἄνθρωπος, παίρνοντας σάρκα ἀπὸ τὴν Παρθένο Μαρία γιὰ τὴν σωτηρία μας, ἂς τὸν ἀνυμνήσωμε οἱ πιστοί, κι ἂς τὸν προσκυνήσωμε εὐλαβικά· καὶ τοῦτο, διότι ἐδέχθη ἀπὸ μεγάλο ταπείνωσι νὰ καρφωθῇ ἐπάνω στὸν Σταυρὸ καὶ νὰ ὑπομείνῃ τὸν θάνατο, καὶ νὰ ἀναστήσῃ ἔτσι αὐτοὺς ποὺ εἶχαν πεθάνει, μὲ τὴν δική του ἔνδοξη καὶ τριήμερη Ἀνάστασι
ΗΧΟΣ ΠΛ. Β΄
Αγγελικαὶ δυνάμεις ἐπὶ τὸ μνῆμά σου, καὶ οἱ φυλάσσοντες, ἀπενεκρώθησαν· καὶ ἵστατο Μαρία ἐν τῷ τάφῳ, ζητοῦσα τὸ ἄχραντόν σου σῶμα. Ἐσκύλευσας τὸν ᾍδην, μὴ πειρασθεὶς ὑπ᾿ αὐτοῦ· ὑπήντησας τῇ Παρθένῳ, δωρούμενος τὴν ζωήν. Ὁ ἀναστὰς ἐκ τῶν νεκρῶν, Κύριε δόξα σοι.
Τὴν ὥρα τῆς θριαμβευτικῆς Ἀναστάσεώς σου, Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἀγγελικαὶ Δυνάμεις ἐνεφανίσθησαν ἐπάνω στὸ μνῆμα σου, καὶ οἱ στρατιῶτες ποὺ σὲ ἐφύλασσαν ἔπεσαν κάτω σὰν νεκροὶ ἀπὸ τὴν δύναμί σου καὶ τὴν ἀστραπὴ τοῦ θαύματος· καὶ μετὰ ἀπὸ λίγο στεκόταν μπροστὰ στὸν τάφο σου ἡ μαθήτριά σου ἡ Μαρία ἡ Μαγδαληνὴ καὶ ἀναζητοῦσε τὸ ἅγιο καὶ ἄχραντο σῶμα σου. Σὺ ὅμως εἶχες πλέον κατεβῆ στὸν Ἅδη, τὸν ὁποῖον ἐνίκησες καὶ ἐταπείνωσες, χωρὶς νὰ πειραχθῆς καθόλου ἀπὸ αὐτόν, ἀμέσως δὲ μετὰ τὴν Ἀνάστασί σου συνήντησες τὴν Παρθένο ποὺ σὲ ἀναζητοῦσε, δωρίζοντας σ᾿ αὐτὴν τὴν νέα ζωὴ τῆς Ἀναστάσεως. Γιὰ ὅλα αὐτά, Κύριε Ἰησοῦ, σένα ὁ ὁποῖος ἀνεστήθης πρῶτος ἀπὸ τοὺς νεκρούς, σὲ δοξολογοῦμε
ΗΧΟΣ ΒΑΡΥΣ
Κατέλυσας τῷ Σταυρῷ σου τὸν θάνατον· ἠνέῳξας τῷ ληστῇ τὸν παράδεισον· τῶν μυροφόρων τὸν θρῆνον μετέβαλες, καὶ τοῖς σοῖς ἀποστόλοις κηρύττειν ἐπέταξας,
ὅτι ἀνέστης, Χριστὲ ὁ Θεός, παρέχων τῷ κόσμῳ τὸ μέγα ἔλεος.
Μὲ τὴν δύναμι τῆς θυσίας σου ἐπὶ τοῦ Σταυροῦ κατήργησες τὸν θάνατο, Κύριε· ἄνοιξες στὸ ληστή, ποὺ μετενόησε, τὸν παράδεισο· μετέτρεψες σὲ χαρὰ τοὺς θρήνους τῶν μυροφόρων γυναικῶν ποὺ ἦλθαν στὸ μνῆμα σου, καὶ στοὺς Ἀποστόλους Σου ἔδωσες τὴν ἐντολὴ νὰ κηρύττουν τὸ εὐαγγέλιό σου σ᾿ ὅλο τὸν κόσμο· κι ὅλα αὐτὰ ἔγιναν, διότι ἀνέστης ἐκ νεκρῶν, Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ ὁ Θεός μας, παρέχοντας στὸν κόσμο τὸ μεγάλο Σου ἔλεος.
ΗΧΟΣ ΠΛ. Δ΄
Εξ ὕψους κατῆλθες ὁ εὔσπλαγχνος, ταφὴν κατεδέξω τριήμερον, ἵνα ἡμᾶς ἐλευθερώσῃς τῶν παθῶν. Ἡ ζωὴ καὶ ἡ ἀνάστασις ἡμῶν, Κύριε, δόξα σοι.
Ηλθες ψηλὰ ἀπὸ τοὺς Οὐρανοὺς καὶ κατέβηκες στὴ γῆ, Χριστὲ καὶ Θεέ μας, γεμᾶτος ἀπὸ εὐσπλαγχνία καὶ ἀγάπη γιὰ μᾶς· καταδέχτηκες, μετὰ τὸ μαρτυρικὸ θάνατό σου, νὰ ὑποστῆς τὸν ἐνταφιασμὸ γιὰ τρεῖς ἡμέρες, μὲ μοναδικὸ σκοπὸ νὰ μᾶς ἀπελευθερώσης καὶ νὰ μᾶς ἀπαλλάξης ἀπὸ τὰ δεινὰ τῆς ἁμαρτίας. Σύ, λοιπόν, Κύριε, ποὺ μ᾿ αὐτὸ τὸ μεγάλο θαῦμα τῆς ἀγάπης σου καὶ τῆς θυσίας σου ἔγινες γιὰ μᾶς ἡ πραγματικὴ ζωὴ καὶ ἡ ἀληθινὴ ἀνάστασι, ἂς εἶσαι δοξασμένος.
