Τη Δευτέρα 14 Μαρτίου πραγματοποιήθηκε η ένατη διαδικτυακή συνάντηση του Σεμιναρίου Επιμόρφωσης Κατηχητών- τριών, που συνδιοργανώνει το Ίδρυμα Ποιμαντικής Επιμορφώσεως της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών σε συνεργασία με το Ίδρυμα Νεότητος και Οικογένειας Ι.Α.Α, με την ευλογία του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος, κ.κ. Ιερωνύμου Β΄.
Ο κ. Πέτρος Παναγιωτόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής στη Θεολογική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσ/κης, μίλησε για το θέμα: «Σύγχρονες τεχνολογίες και Ορθόδοξη ανθρωπολογία».
Ο ομιλητής, προκειμένου να αναπτύξει λεπτομερώς το κεντρικό θέμα, βασίστηκε σε τέσσερις βασικούς άξονες: 1) την Τεχνητή Νοημοσύνη, 2) τη Ρομποτική, 3) το Διαδίκτυο και 4) την Ενίσχυση/ Βελτίωση, ακολουθώντας ως πορεία ανάπτυξης ένα γενικό σχήμα με κύρια σημεία την ανάδειξη της νέας τεχνολογίας, των θετικών εφαρμογών, των αρνητικών επιπτώσεων, των προβληματισμών, των ρυθμίσεων (οικονομικές παράμετροι) και των εκκλησιαστικών στάσεων.
Προχωρώντας στην εισήγησή του ο κ. Παναγιωτόπουλος σημείωσε πως η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) για πολλούς αναγνωρίζεται ως «Επαυξημένη Νοημοσύνη», καθώς η Τεχνητή ενισχύει (συνέργεια με άνθρωπο) και δεν αντικαθιστά την ευφυΐα. Ο ίδιος έφερε πολλά παραδείγματα από τις επιτεύξεις της τεχνολογίας στον ιατρικό κλάδο (π.χ. διαγνωστική μηχανή Mayo Clinics), στις τηλεϊατρικές δυνατότητες, στην εκπαίδευση, στις μεταφορές, στις οικιακές εφαρμογές, σε στρατιωτικούς και βιομηχανικούς σκοπούς.
Δόθηκε όμως έμφαση στον κίνδυνο της τυποποίησης. Αναφέρθηκε στο Συνέδριο που έγινε τον Φεβρουάριο του 2020 στη Ρώμη με γενικό τίτλο: «Rome Call for AI Ethics», όπου έγινε αναφορά στην υποστήριξη των πιο ευάλωτων ομάδων, τη διακήρυξη ισότητας και αξιοπρέπειας κάθε ανθρώπου, την πρόθεση- μακρόθεσμα- ενσωμάτωσης αξιών και αρχών στην ΤΝ, τη δημιουργία ενός πλαισίου που θα ρυθμίζει και θα λειτουργεί ως σημείο αναφοράς για την ψηφιακή ηθική. Έτσι θα καθοδηγούνται οι μελλοντικές ενέργειες για χρήση της τεχνολογίας προς όφελος της ανθρωπότητας και του περιβάλλοντος. Επίσης, συζητήθηκε το θέμα του τρόπου σχεδιασμού και της εφαρμογής των συστημάτων ΤΝ, ώστε να εξυπηρετούν και να προστατεύουν τους ανθρώπους και το περιβάλλον τους. Προτάθηκε η έμφαση στη βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης και η δέσμευση για εκπαίδευση χωρίς αποκλεισμούς. Εξάλλου, η ΤΝ θέτει κρίσιμα ζητήματα σχετικά με την κοινωνική ένταξη και τον ατομικό σεβασμό.
Όσον αφορά στη σύγχρονη ρομποτική, αυτή βασίζεται όλο και περισσότερο στην τεχνολογία τεχνητής νοημοσύνης. Ανάπτυξη εφαρμογών με ανθρωποειδείς ικανότητες στην αίσθηση, τη γλώσσα, την αλληλεπίδραση, την επίλυση προβλημάτων, τη μάθηση και ακόμη και τη δημιουργικότητα. Ωστόσο, ένα σοβαρό ζήτημα που ανακύπτει είναι ότι μέχρι τώρα η τεχνολογία παρήγαγε «αντικείμενα»…και τώρα «υποκείμενα» με ΤΝ και κάποιο βαθμό αυτονομίας. Η εξάρτηση από Ρομπότ καθιστά τους ανθρώπους πιο ευάλωτους. Κίνδυνος της «ρομποτικής εξαπάτησης» είναι η μίμηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς, ως ψευδαίσθηση πλέον.
Σημειωτέον πως τα χαρακτηριστικά εμφάνισης των Νέων Τεχνολογιών είναι η δημιουργία φόβων και ελπίδων. Κάθε τεχνολογία έχει τα θετικά και τα αρνητικά της. Συνήθως τονίζονται τα αρνητικά, ιδίως από τα ΜΜΕ, γιατί δημιουργούν μεγαλύτερη αίσθηση. Όλες οι δουλειές θα επηρεαστούν. Οι συνέπειες τους όμως δεν είναι αμυδρές, αφού επηρεάζουν τις ανθρώπινες συμπεριφορές προκαλώντας έτσι κοινωνικές και πολιτιστικές αλλαγές. Τίθενται επίσης ζητήματα σχετικά με την ασφάλεια, την ιδιωτικότητα και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Ποια είναι όμως η Χριστιανική στάση σε όλα αυτά; Οι πιστοί δεν έχουν έτοιμες ιδέες για τον τρόπο απάντησης στα καινοφανή ερωτήματα. Καθήκον τους είναι η συμπόρευση, να ακούν προσεκτικά και να προσπαθούν να συνδυάσουν την εμπειρία με τον προβληματισμό. Να αποδεχτούν τις προκλήσεις, ώστε η θεία Χάρη να συντελέσει στην ορθή ερμηνεία και την εύρεση μονοπατιών εξανθρωπισμού. Υπάρχει ακόμη η ανάγκη διαλόγου με όσους αγωνιούν για την ανθρώπινη ανάπτυξη. Στο επίκεντρο της γνώσης και πρακτικής να είναι το ανθρώπινο πρόσωπο. Στο σημείο αυτό, η κριτική συμβολή της Εκκλησίας απαιτεί μία επικαιροποιημένη κοινωνική διδασκαλία. Αυτή θα ανανεώνει τις κεντρικές αρχές της Χριστιανικής Ηθικής: αξιοπρέπεια, δικαιοσύνη, επικουρικότητα, αλληλεγγύη, διακονία κάθε ατόμου, στην ακεραιότητά του και όλων των ανθρώπων, χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς. Η πολυπλοκότητα του τεχνολογικού κόσμου απαιτεί ένα σαφές ηθικό πλαίσιο, ώστε αυτές οι δεσμεύσεις να γίνουν αποτελεσματικές.
Ως εκ τούτου, ως εκκλησιαστικές αντιπροτάσεις μπορούμε να προσλάβουμε τα εξής: Προσδοκία μας είναι η έλευση της Βασιλείας του Θεού, όχι η «τεχνολογική σωτηρία». Πρότυπό μας είναι ο Θεάνθρωπος Χριστός, και όχι ο κατασκευασμένος «υπεράνθρωπος». Βελτίωση είναι η απόκτηση του εν Χριστώ ήθους και τρόποι βελτίωσης αποτελούν η άσκηση, η προσευχή, η ταπείνωση και η θεία Χάρη. Μέσω της θνητότητας συναντούμε την όντως ζωή. Πρότυπό μας ο Σταυρός και η Άκρα Ταπείνωση, ο Σταυρός και ο Θρόνος του Βασιλέως της Δόξης!
Μετά την εισήγηση του κ. Παναγιωτόπουλου, ακολούθησε ένας γόνιμος διάλογος με τους συμμετέχοντες Κατηχητές, όπου τονίστηκε η ανάγκη να είμαστε σε εγρήγορση για όλες τις εξελίξεις και να έχουμε αναπτυγμένο το κοινό αίσθημα, ώστε να ορίζουμε με νηφαλιότητα τα όρια της τεχνολογικής επέμβασης. Πάνω στη συζήτηση, ο Αρχιμανδρίτης π. Συμεών Βενετσιάνος, Διευθυντής του Ιδρύματος Νεότητος και Οικογένειας Ι.Α.Α., επεσήμανε πως η Εκκλησία μας αντιπροτείνει, επίσης, την ποιότητα στις ανθρώπινες σχέσεις, όπου μετά τη Θεία Λειτουργία ακολουθεί η Λειτουργία της κοινωνίας των προσώπων! Οφείλουμε να διευρύνουμε το ενοριακό αίσθημα, την ενότητα και την ευθύνη! Και ο Καθηγητής συμπλήρωσε πως πράγματι είναι απαιτητική η ανάγκη των ζωντανών κοινοτήτων. Ο τρόπος ζωής της κοινότητας είναι αυτός που θα αφομοιώσει ή θα αποβάλει τα νέα τεχνολογικά επιτεύγματα. Οι ανησυχίες πάντοτε θα υπάρχουν, αλλά πάντα ο άνθρωπος θα κατέχει και τον τρόπο που θα μεταχειρίζεται τα πράγματα. Γι΄ αυτό χρειάζεται ο αυτοέλεγχος και η εγρήγορση. Να μπορέσουμε να μείνουμε εσωτερικά ανεπηρέαστοι!
Στην επόμενη διαδικτυακή συνάντηση, που θα πραγματοποιηθεί συν Θεώ τη Δευτέρα 25 Μαρτίου, θα μιλήσει ο κ. Σταύρος Γιαγκάζογλου, Επίκουρος Καθηγητής στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, με θέμα: «Μιλώντας για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Ορθοδοξία».
