Η Θεία Ευχαριστία

potirio_jpgΒ΄ Θεματικός Κύκλος Σεμιναρίου Επιμόρφωσης Κατηχητών / τριών

ΟΜΑΔΑ Β΄: «Μιλώντας στα παιδιά για τα Ιερά Μυστήρια της Ορθοδόξου Εκκλησίας σε όλες τις βαθμίδες Κατήχησης: Η ΘΕΙΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ»

Κατηχητές: Παναγιώτης Γκότσης, Θεόδωρος Βιδάλης

 

ΟΜΑΔΑ Β΄: Η ΘΕΙΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ

Στόχος του μαθήματος αυτού είναι να δώσουμε στα παιδιά να καταλάβουν όσο το δυνατό περισσότερα για το θεοσύστατο αυτό Μυστήριο, δια του οποίου κοινωνούμε το Πανάγιο Σώμα και το Τίμιο Αίμα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. Τοιουτοτρόπως δε γινόμεθα μέτοχοι των μεγάλων και σωτήριων δωρεών, οι οποίες απέρρευσαν από την σταυρική του επί του Γολγοθά θυσία. Είναι το αγιώτατο Μυστήριο που σύμφωνα με τον ιερό Χρυσόστομο, έλαβε αρχή από την πανάχραντο πλευρά του Εσταυρωμένου Λυτρωτή και αποτελεί την κεντρική πηγή του αγιασμού και της εν Χριστώ ζωής των πιστών. Θα χωρίσουμε το μάθημα στις ακόλουθες υπογραμμισμένες ενότητες:

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΘΕΙΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ;

Είναι το θεοσύστατο Μυστήριο, το οποίο συνεχίζει την σταυρική θυσία του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και παρέχει εις τους πιστούς τα αγαθά, τα οποία απέρρευσαν εξ’ αυτής. Τελείται δε το αγιώτατο Μυστήριο κατά πάσα Θεία Λειτουργία.

Είναι ακόμη και θυσία. Θυσία πραγματική. Επανάληψη και συνέχιση της επί του Σταυρού Θυσίας του Κυρίου. Μια φορά προσεφέρθει εκείνη επί του Γολγοθά. Τα αγαθά όμως, τα οποία απέρρευσαν από αυτή, είναι αιώνια. Για να γίνωνται κτήμα όλων των Χριστιανών πάσης εποχής, καθώρισε ο Κύριος εν τη απείρω του προς ημάς αγάπη να συνεχίζεται η θυσία εκείνη κατά τρόπο αναίμακτο δια του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας.

Είναι Θεία κοινωνία. Οι πιστοί, μετά από κατάλληλη ψυχική προετοιμασία, κοινωνούν από το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου και ενώνονται μαζί του και εφαρμόζεται ο λόγος του «ο τρώγων μου την σάρκα και πίνων μου το αίμα εν εμοί μένει, και εγώ εν αυτώ»(Ιωάν. στ. 56). Επίσης υπάρχει ένωση και με τους ανθρώπους.

«ΤΟΥΤΟ ΠΟΙΕΙΤΕ ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΜΗΝ ΑΝΑΜΝΗΣΙΝ»

Στην Θεία Ευχαριστία θυμούμαστε τις αρετές του Χριστού:

Αρετή προσευχής. Βλέπουμε εμφανέστερα την προς αυτή καταφυγή και αφοσίωση του Χριστού κατά την ώρα που έμελλε να παραδοθεί εις τον εκούσιο Αυτού θάνατο.

Υπακοή. Αρνήθει εξ’ολοκλήρου παν ίδιο της ανθρωπίνου αυτού φύσεως θέλημα και εδέχθει προθύμως να θυσιάσει τη ζωή του δια θανάτου σταυρικού.

Ταπείνωση. Εδέχθει να εμπτυσθεί και να χλευασθεί και παντοιοτρόπως να περιφρονηθεί, και επί τέλους να αποθάνει επί του σταυρού εν μέσω δύο ληστών.

Πραότητα. Εις όλα τα παθήματα που υπέστει, αδίκως και παρανόμως, δεν ωργίσθει αλλά εδέχθει άκακος και πράος ως το αρνίο, που οδηγείται εις την σφαγή.

Υπομονή. Υπέστει καρτερικώς και αγογγύστως ραπίσματα, μαστιγώσεις, περιφρονήσεις, εξευτελισμούς και τον σκληρότατο και οδυνηρότατο θάνατο, τον σταυρικό.

Αμνησικακία. Ευσπλαχνίζετο και ελυπείτο δια την κακουργία και την βαριά ενοχή των ανθρώπων και εύχετο υπέρ αυτών προς τον Ουράνιο Αυτού Πατέρα.

Αγάπη. Υπερβαίνει πάσα ανθρώπινη εκτίμηση αφού δια τη σωτηρία ημών υπέστει τόσα φρικτά παθήματα.

ΠΙΣΤΗ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ

Όποιος πιστεύει στη σταυρική θυσία του Χριστού, πιστεύει και στη Θεία Κοινωνία, ως πραγματική θυσία και προσφορά. Εξάλλου τα πάντα στο Χριστιανισμό γίνονται αποδεκτά με την πίστη. Όποιος δεν αρνείται το θαύμα, αυτός δεν αρνείται και ότι στη θ. Ευχαριστία αληθινά ο άρτος και ο οίνος μεταβάλλονται σε Σώμα και Αίμα Χριστού. Όποιος δεν πιστεύει στο θαύμα της θείας Κοινωνίας, αυτός δεν πιστεύει στο θαύμα της δημιουργίας του κόσμου από το μηδέν, στο θαύμα της θείας ενανθρωπήσεως. Δεν πιστεύει ούτε σε αυτή την ύπαρξη του Θεού.

ΙΣΟΤΙΜΙΑ ΕΝ ΤΗ ΘΕΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Δεν υπάρχει καμία διάκριση των πιστών ενώπιο του αγιωτάτου Μυστηρίου. Με την ίδια παρρησία έρχονται και ο βασιλεύς και ο πτωχός προς την Άγια Τράπεζα, με την αυτή τιμή. Όχι μόνο ομοτιμία και ισότητα υπάρχει εις την Εκκλησία μεταξύ των πιστών, αλλά και όταν ίστανται μαζί πλούσιοι και φτωχοί, πολλάκις ο φτωχός έρχεται πρώτος από τον πλούσιο εις την ευσέβεια και την αρετή.

ΟΦΕΛΗ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ

Ανεξάντλητη πηγή δύναμης. Λαμβάνουμε εις τας καρδιάς μας εκείνον, ο οποίος ενίκησε τον διάβολο και τον κατετρόπωσε. Γινόμαστε και εμείς νικητές. Αυτό το Σώμα κοινωνούμε. Το παντοδύναμο Σώμα, το φοβερό εις τους δαίμονας Σώμα.

Ενίσχυση πνευματικής ζωής. Ο άρτος ο ουράνιος και το ποτήριο, από το οποίο πηγάζει η σωτηρία, αγιάζουν και την ψυχή και το σώμα και μεταδίδουν τον αγιασμό εις ολόκληρο την ψυχοσωματική μας ύπαρξη.

Σύσσωμοι και σύναιμοι Χριστού. Ενωνόμαστε με τον Χριστό. Εκείνος μένει εντός μας και εμείς εντός Εκείνου. Αν με καρδιά καθαρά δεχτούμε το Μυστήριο γινόμαστε θεοφόροι.

Ζωή αιώνιο. Με το να προάγωνται οι πιστοί δια ζώσης επικοινωνίας μετά σου, του Ουρανίου Πατρός, και της απολαύσεως των απείρων τελειοτήτων σου, εις την γνώσιν σου του μόνου αληθινού Θεού και του Ιησού Χριστού.

 

ΛΟΓΟΙ ΑΠΟΦΥΓΗΣ ΜΥΣΤΗΡΙΟΥ

Άγνοια. Πιστεύουν στο μυστήριο αλλά το αποφεύγουν. Δεν κοινωνούν τακτικά. Κοινωνούν συνήθως περίπου τέσσερις φορές το χρόνο. Έχουν άγνοια για την αναγκαιότητα της συχνής θείας Κοινωνίας. Δεν γνωρίζουν ότι η χωρίς σοβαρό λόγο μη συχνή θ. Κοινωνία αποτελεί μεγάλη αμαρτία. Είναι περιφρόνηση του Δεσποτικού Δείπνου και της μεγαλύτερης τιμής, που μας κάνει ο Χριστός, προσκαλώντας μέσω του ιερέα τους πιστούς.

Ψεύτικη ταπείνωση- κανένας άξιος. Υπάρχει άνθρωπος που θεωρεί τον εαυτό του άξιο να ενωθεί με τον Ιησού Χριστό, στο υπέρτατο μυστήριο έστω και μια φορά; Όποιος φτάσει στο σημείο να πει πως είναι άξιος, τότε θα είναι περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη φορά ανάξιος. Εξάλλου η Θεία κοινωνία είναι δωρεά και όχι αμοιβή για τους περισσότερο άξιους από τους άλλους.

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΘΕΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Πόθος θείας κοινωνίας. Η πίστη γεννά στην ψυχή του πιστού την λαχτάρα να έρχεται σε άμεση επαφή, να γίνεται ένα με το Θεάνθρωπο Κύριο μας. Ο πόθος αυξάνει με τη σκέψη ότι η θεία Κοινωνία στην παρούσα ζωή είναι ο αρραβώνας για την τέλεια κοινωνία μας με το Θεό στη μέλλουσα ζωή.

Αγάπη στο Χριστό και στους ανθρώπους. Θείος έρωτας, αγάπη φλογερή για το Χριστό, ωθεί τον πιστό στη συχνή θεία Κοινωνία. Ο Χριστός που προσφέρεται είναι η Αγάπη. Με αγάπη ας Τον πλησιάζουμε και εμείς. Συμφιλίωση με τους ανθρώπους και προσφορά.

Προσεκτική εξέταση της πνευματικής ζωής(πράξεις, λόγοι, επιθυμίες). Αφιέρωση σημαντικού χρόνου στον εαυτό μας για εντοπισμό των λαθών μας. Στην έρευνα ούτε υπερευαίσθητοι να είμαστε ούτε και αναίσθητοι(ουδείς αναμάρτητος).

Μετάνοια σε όσα είναι ξένα προς το θέλημα του Θεού και εξομολόγηση για άφεση και συγχώρηση. Στο εξομολογητήριο, μπροστά στο πετραχήλι του πνευματικού, το αίμα του Ιησού Χριστού, ενώνεται με τα θερμά δάκρυα του πιστού, που ειλικρινά μετανοεί, και επέρχεται η κάθαρση και η λεύκανση της ψυχής.

Προσευχή-ακολουθία της Θείας Μεταλήψεως. Το βράδυ της παραμονής και το πρωί πρέπει να προσευχόμαστε θερμά για να καταστούμε άξιοι της θείας Κοινωνίας. Η ακολουθία διαιρείται σε τέσσερα μέρη:1)«Ο κανών» που διαβάζεται το βράδυ της προηγούμενης μέρας, 2)Οι ψαλμοί και οι ευχές προ της θείας Κοινωνίας που λέγονται το πρωί πριν την αναχώρηση για τον Ναό, 3)Τα τροπάρια και οι στίχοι που λέγονται κατά τη θεία Λειτουργία και 4)Η Ευχαριστία μετά τη θεία Μετάληψη.

ΘΕΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΝΗΣΤΕΙΑ

Για όσους τακτικά κοινωνούν, αρκεί η νηστεία που ορίζει η Εκκλησία(Τετάρτη, Παρασκευή, Σαρακοστές και υπόλοιπες νηστείες). Αν ο πνευματικός, για λόγους ασκήσεως και εγκράτειας, ορίσει σε κάποιο χριστιανό αυστηρότερη νηστεία, αυτή η ιδιαιτερότητα δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι θεσπίζεται και νηστεία από τους ιερούς Κανόνες. Άλλο το ειδικό επιτίμιο και άλλο οι Κανόνες γενικής χρήσεως και υποχρεωτικής τηρήσεως.

ΤΡΟΠΟΣ ΠΡΟΣΕΛΕΥΣΗΣ ΠΙΣΤΩΝ ΣΤΟ ΑΓΙΟ ΠΟΤΗΡΙΟ

Με σιγή, προσήλωση ψυχής και νου στο μυστήριο, με ευλάβεια ο Σταυρός, πιάνουμε το Άγιο κάλυμμα και με τα δυο χέρια, άνοιγμα καλά του στόματος, σκούπισμα προσεκτικά των χειλών, με ευλάβεια ο Σταυρός, επιστροφή στην θέση μας, παραμονή έως το τέλος της θείας Λειτουργίας και προσοχή στην Ευχαριστία της θείας Μεταλήψεως.

 

ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ – ΜΕΣΑ ΠΟΥ ΘΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΘΟΥΝ

Τα μέσα που θα χρησιμοποιήσουμε για να γίνουμε περισσότερο αντιληπτοί από τα παιδιά για τα θέματα και των δύο ομάδων θα είναι οπτικοακουστικά και θεωρητικά. Θα δείξουμε λοιπόν ορισμένα βιντεάκια για το έργο της Εκκλησίας, τη ζωή και τα έργα του Χριστού και των Αποστόλων όπως επίσης και κάποιες εικόνες από την τέλεση του μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας. Μπορούμε παράλληλα να ακούσουμε και μερικά σχετικά χριστιανικά τραγούδια, και φυσικά να τα τραγουδήσουμε, είτε στα πλαίσια των μαθημάτων, ή ακόμα και στη γιορτή λήξης.

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

1. Μητσόπουλου Νικολάου, «Θέματα Ορθοδόξου Δογματικής Θεολογίας», Εκδόσεις Συμμετρία, 2008

2. Τρεμπέλα Παναγιώτη, «Η Καινή Διαθήκη», Αδελφότης Θεολόγων Ο ΣΩΤΗΡ, 1992

3. Αεράκη Δανιήλ, Αρχιμανδρίτης, «Πότε και πώς να κοινωνάς», Αθήνα, 1984

4. Βασιλόπουλος Χαραλάμπος, Αρχιμανδρίτης, «Γιατί δεν εκκλησιάζεσαι;», Εκδόσεις Ορθόδοξου Τύπου, Αθήνα, 1990

5. Παύλος Ευδοκίμωφ, «Η προσευχή της ανατολικής Εκκλησίας- Η λειτουργία του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου», Εκδόσεις Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, Έκδοση Γ, 1997.

6. Στυλιανός Παπαδόπουλος, «Η Εκκλησία και τα Ιερά Μυστήρια κατά τον Ιερό Χρυσόστομο», Εκδόσεις Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, Έκδοση Α, 1998.

7. Ιερομόναχος Γρηγόριος, «Η λειτουργία της Ευχαριστίας του Θεού», Εκδόσεις Ιερά Μητρόπολη Χαλκίδας, 1971.

8. Γεώργιος Δημόπουλος, Αρχιμανδρίτης, «Η Θεία Ευχαριστία», Εκδόσεις Αδελφότητος Θεολόγων Ο ΣΩΤΗΡ, Έκδοση Δ, 1983.