«Η βία στη Βίβλο»

Με την ευλογία του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος, κ.
Ιερωνύμου Β΄, πραγματοποιήθηκε η τέταρτη διαδικτυακή συνάντηση του Σεμιναρίου
Επιμόρφωσης Κατηχητών-τριών, που διοργανώνει το Ίδρυμα Νεότητος και Οικογένειας
της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών για δέκατη έκτη συνεχή χρονιά.
Οι 65 συμμετέχοντες Κατηχητές και Ιερείς Νεότητος από την Ελλάδα και το
Εξωτερικό είχαν την ευκαιρία να ακούσουν την εισήγηση του κ. Σωτήριου Δεσπότη,
Καθηγητή στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, με θέμα: «Η βία στη
Βίβλο».
Ο ομιλητής ξεκίνησε με μία πρόκληση-πρόσκληση αναφέροντας ότι η εισήγησή
του έχει ως στόχο να θέσει ερωτήματα και όχι μόνο να καταθέσει απαντήσεις! Επίσης
επισήμανε ότι αν επιθυμία μας είναι να έχουμε μία αγαπητική σχέση με τον Θεό, θα πρέπει να βγάλουμε τα «πρέπει» από τη ζωή μας και να λέμε «αξίζει να…».
Περνώντας στο κεντρικό θέμα της εισήγησης ο Καθηγητής αναρωτήθηκε πού είναι η ειρήνη που έφερε ο Χριστός; Η απάντηση δόθηκε με τη διαπίστωση ότι ο Χριστός ήρθε να κομίσει άλλου τύπου ειρήνης. Δεν υπήρξε περίοδος-χρόνος, ούτε κοινωνία- χώρος στη μεταπτωτική παγκόσμια ανθρώπινη ιστορία, η οποία δεν γνώρισε τον πόλεμο, έστω ως δυνατότητα. Όσο υπάρχουν άνθρωποι στην ιστορία, υπάρχει και πόλεμος στη διπλή του μορφή: τον εξωτερικό, και κυρίως τον ενδόμυχο, τον προσωπικό. Δεν υπάρχει όμως πόλεμος, όσο υπάρχει Θεός. Δεν είναι τελικά το σύστημα, αλλά ο ίδιος ο άνθρωπος διχασμένος. Αυτός αποτελεί το μέγα τραύμα (Δοξαστικό του Εσπερινού της Κυριακής του Θωμά). Δεν έγκειται το πρόβλημα του πολέμου στο ποιος είναι ο Θεός, αλλά στο ποιος ή μάλλον πού βρίσκεται ο άνθρωπος. Και αυτό αποτελεί το αιώνιο αγωνιώδες ερώτημα του Θεού: Ἀδὰμ͵ ποῦ εἶ; (Γεν.3,9).
Στη συνέχεια ο κ. Δεσπότης παρουσίασε πώς αντιμετωπίζεται ο πόλεμος στην Αγία Γραφή. Ο Θεός της Παλαιάς Διαθήκης δεν είναι ο απαθής Θεός, αλλά ο προσωπικός Θεός των Πατέρων, της αιώνιας Εξόδου, ο οποίος επεμβαίνει στην Ιστορία, επειδή πραγματικά και όχι ελεεινά λυπάται τον σκλαβωμένο, τον αδικημένο, τον αμαρτωλό. Ο πόλεμος ποτέ δεν μετατρέπεται στην Π.Δ. σε σταυροφορία-τζιχάντ, αλλά αποσκοπεί στην εξασφάλιση πατρίδας στους καταπιεσμένους. Ποτέ, επίσης, δεν είναι ιμπεριαλιστικός. Επιπλέον πουθενά δεν γίνεται στην Α.Γ. μνεία δολοφονιών ή βιασμών γυναικών ως μέσου επίδειξης δύναμης, όπως επίσης ποτέ δεν επιβραβεύεται η τακτική της καμένης γης (Δτ. 20, 19-20).
Σχετικά με την ειρήνη και τον πόλεμο στην Καινή Διαθήκη πρέπει να σημειωθεί ότι ο Θεός εμφανίζεται όχι απλώς να λυπάται, αλλά να αγαπά ως Αββά – Πατέρας. Στο κέντρο της δεν βρίσκεται ο Υπεράνθρωπος, αλλά ο Θεάνθρωπος, ο οποίος αποκαλύπτει ότι η απόλυτη δύναμη κρύβεται στην έσχατη αδυναμία της θυσιαστικής αγάπης του Θεού για τον άνθρωπο. Ο Σταυρός, όπου ο Ιησούς υπέστη τον πιο επώδυνο και επονείδιστο θάνατο, με την οριζόντια και την κάθετη διάστασή του, καθίσταται το σύμβολο της ειρήνευσης με τον Θεό καταρχήν και το συνάνθρωπο, ο οποίος εθεωρείτο ως ληστής, ανταγωνιστής. Στον Σταυρό ο Θεάνθρωπος, ανατρέποντας το ίνδαλμα του υπερανθρώπου, σήκωσε τις ενοχές και τον πόνο και συνέτριψε δια της αναστάσεώς του το διάβολο και το φόβο του θανάτου (πρβλ. Εβρ. 2, 12). Στην περίπτωση έτσι του Ιησού ισχύει το πρωτόγονο πολεμικό σύνθημα: «ο θάνατός Σου Κύριε ζωή μου».
Η ειρήνη δεν επιτυγχάνεται, συνεπώς, με την επανάσταση αλλά με την ανάσταση, διότι μόνον μέσω αυτής νικάται ο θάνατος, που οδηγεί τον άνθρωπο στην εγωκεντρικότητα και στον εμφύλιο σπαραγμό.
Ο Χριστιανός βιώνει αυτήν τη σταυροαναστάσιμη ειρήνη στο μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, το οποίο αποτελεί το κατεξοχήν μυστήριο της Ειρήνης. Σε αυτό το μυστήριο ανατρέπονται εκ βάθρων όλα τα συναισθήματα εκείνα που οδηγούν τον άνθρωπο στον
πόλεμο. Ο άνθρωπος αισθάνεται ότι αγαπάται απεριόριστα από τον Θεό και ότι ο ίδιος
δεν ζει εν τάφω, αλλά εκ τάφου. Αποκτά τη δυνατότητα να φάει και να πιει από κοινού
με όλους τους χριστιανούς το ίδιο το Σώμα και το Αίμα του Ι. Χριστού ως φάρμακο
αθανασίας και όχι όπιο ευθανασίας, αισθανόμενος πως θα ζήσει αύριο αιώνια και ότι
αυτή η ζωή δεν μπορεί να σημαίνει απλώς ύπαρξη, αλλά συνύπαρξη.
Η ειρήνη, συνεπώς, του Ι. Χριστού προϋποθέτει τον αδυσώπητο πόλεμο όχι όμως ενάντια στον αμαρτωλό, αλλά στην αμαρτία και το διάβολο. Ο Χριστιανός δεν αντιστέκεται στην αμαρτία παθητικά, αλλά ενεργητικά (δεξιά όπλα) με τη διακήρυξη του λόγου του Θεού, η οποία συνοδεύεται με μια ιδιότυπη πορεία ειρήνης εν μέσω πολέμου.
Μόνον εάν πολεμούμε τον διάβολο, ειρηνεύουμε με τον Θεό. Ενώ μάλιστα παραδόξως
απουσιάζει οποιαδήποτε αναφορά στην ελπίδα και ιδίως στην αγάπη, εξαίρεται στο
τέλος η επίμονη άγρυπνη προσευχή υπέρ όλων των αγίων, η οποία αποτελεί τη
μεγαλύτερο όπλο σε αυτόν τον ασύμμετρο αόρατο πόλεμο, που διεξάγει ο Χριστιανός.
Μετά την εμπεριστατωμένη εισήγηση, στον διάλογο που ακολούθησε οι
συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να λάβουν απαντήσεις στα καίρια ερωτήματα που
έθεσαν στον ομιλητή. Στην ερώτηση που έθεσε και ο Διευθυντής του Ιδρύματος
Νεότητος και Οικογένειας Ι.Α.Α., π. Συμεών Βενετσιάνος, σχετικά με την παιδαγωγική
προσέγγιση της βίας στις κατηχητικές βαθμίδες, ο Καθηγητής απάντησε ότι είναι
σημαντικό να είμαστε ειλικρινείς στην παρουσίαση των φαινομένων βίας στα παιδιά/
εφήβους λαμβάνοντας υπόψη την ηλικιακή βαθμίδα, στην οποία αναφερόμαστε, με
διάκριση και προβληματισμό και κάνοντας αναγωγή στη σύγχρονη πραγματικότητα. Ο
Θεός Πατέρας προσφέρει θαλπωρή και πατρική αγάπη και στα σημερινά παιδιά που
ζούνε τη βία, ως γενιά της κρίσεως.
Η επόμενη διαδικτυακή συνάντηση θα πραγματοποιηθεί, συν Θεώ τη Δευτέρα 16
Ιανουαρίου 2023, με ομιλητή τον Αρχιμανδρίτη Ιωσήφ Κουτσούρη, Υποψήφιο Διδάκτορα
Θεολογίας, με θέμα: «Η βία και η υπέρβασή της σε έργα των Πατέρων της
Εκκλησίας».