«Απαντώντας σε κρίσιμα βιοηθικά ζητήματα»

Τη Δευτέρα 11 Απριλίου πραγματοποιήθηκε η ενδέκατη διαδικτυακή συνάντηση του Σεμιναρίου Επιμόρφωσης Κατηχητών- τριών, που συνδιοργανώνει το Ίδρυμα Ποιμαντικής Επιμορφώσεως της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών σε συνεργασία με το Ίδρυμα Νεότητος και Οικογένειας Ι.Α.Α, με την ευλογία του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος, κ.κ. Ιερωνύμου Β΄.
Ο κ. Κωνσταντίνος Κορναράκης, Καθηγητής Χριστιανικής Ηθικής – Βιοηθικής στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και μέλος της Συνοδικής Επιτροπής Βιοηθικής της Εκκλησίας της Ελλάδος, ανέπτυξε το θέμα: «Απαντώντας σε κρίσιμα βιοηθικά ζητήματα».
Ο Καθηγητής στην εισήγησή του αναφέρθηκε στον ορισμό της Βιοηθικής, ως αυτόνομου επιστημονικού κλάδου. Η Βιοηθική είναι η εφαρμογή της ηθικής στις επιστήμες της ζωής. Είναι ο κλάδος που ασχολείται με όσα ηθικά και κοινωνικά προβλήματα ανακύπτουν από τις νέες εφαρμογές της Βιολογίας και της Ιατρικής, προσπαθώντας να πετύχει μία εξισορρόπηση των ωφελειών και των κινδύνων από τις αποφάσεις μας για τη χρήση της τεχνολογίας.
Εντούτοις, για την Ορθόδοξη θεολογία δεν υπάρχει μια αυτόνομη Βιοηθική, αλλά αυτή εντάσσεται μέσα στα πλαίσια της προσωπικής ποιμαντικής προσέγγισης κάθε ανθρώπου ιδιαιτέρως. Τα βιοηθικά ζητήματα έχουν προκαλέσει έντονη κοινωνική ανησυχία και κοινωνικό διάλογο. Με δεδομένο ότι η Εκκλησία δεν αποτελεί ένα εξωκόσμιο μέγεθος αλλά μια θεανθρώπινη κοινωνία, ο διάλογος με τη Βιοηθική έχει κοινωνικές προεκτάσεις. Εξάλλου, ο θεολογικός λόγος είναι κοινωνικός και αφορά στην κοινωνία του ανθρώπου με τον Θεό, αλλά και την κοινωνία με τον πλησίον, αφού μέσα στην κοινωνική ζωή εκφράζεται και φανερώνεται η παρουσία της Εκκλησίας.
Εν συνεχεία ο ομιλητής πραγματεύτηκε το θέμα των προκλήσεων στο χώρο της Γενετικής Μηχανικής και της Βιοτεχνολογίας και σε ζητήματα, όπως η ζωή και ο θάνατος, που εξαρτώνται άμεσα από τις προοπτικές της τεχνικής γνώσης. Πιο συγκεκριμένα έγινε εκτενής αναφορά στα ζητήματα Ευγονικής (προεμφυτευτικός έλεγχος, family balancing, εμβρυοποίηση κυττάρων, τεχνητά χρωμοσώματα) και τις ηθικές αντινομίες στο χώρο της Ι.Υ.Α. (εξωσωματική γονιμοποίηση, αμβλώσεις). Όλα αυτά αποτελούν μία πρόκληση για το μείζον ζήτημα των ανθρωπίνων αξιών και των σύγχρονων αντινομιών, αφού συγκλίνουν προς μία βιολογικοποίηση και εργαλειοποίηση του ίδιου του ανθρώπου.
Ο κ. Κορναράκης επεσήμανε πως όλα αυτά τα βιοηθικά ζητήματα αποτελούν αντικείμενο μελέτης και έρευνας για την Ορθόδοξη Εκκλησία. Οι κατά τόπους Ορθόδοξες Εκκλησίες συγκρότησαν ειδικές επιτροπές στελεχωμένες από επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων, για την εξέταση των βιοηθικών θεμάτων. Ο λόγος, ωστόσο, της Ορθόδοξης θεολογίας και Βιοηθικής, παρά την θετική διάθεση για συμβολή στην αντιμετώπιση νέων προβλημάτων, δεν μπορεί να παύσει να είναι ταυτόχρονα κριτικός προς βιοηθικές θέσεις, οι οποίες υιοθετούνται από την επιστημονική κοινότητα ή από τη νομοθεσία ή από άλλους φορείς.
Η συμβολή της Ορθόδοξης θεολογίας και βιοηθικής δεν περιορίζεται σε απλή προσπάθεια κατανόησης των επιστημονικών δεδομένων ή σε απλή διατύπωση των διαφορετικών θέσεών της. Σε πολλές περιπτώσεις η Ορθόδοξη άποψη προσφέρει τη δική της προφητική ενόραση και προβάλλει την ανάγκη αλλαγής προσανατολισμού και την ανάγκη μετανοίας, πράγμα το οποίο σημαίνει εν προκειμένω την αλλαγή τρόπου σκέψης και αντιμετώπισης των προβλημάτων του σύγχρονου ανθρώπου. Αυτό που προτάσσεται είναι η ιερότητα του ανθρώπινου προσώπου, η θεωρία του ανθρώπου ως μεθόριου μεταξύ Ακτίστου και κτιστού, η λογικότητα ως ψυχοσωματική συγγένεια Θεού και ανθρώπου και όχι η διανοητική δεξιότητα.
Ο Καθηγητής αναφέρθηκε επίσης και στη μεγάλη πρόκληση των νέων γενιών: οι μελλοντικές κοινωνίες, ολοένα και πιο πολυεθνικές, θα αναζητήσουν μία «»κοινή»» ηθική! Αυτό είναι μία ακόμη μεγαλύτερη πρόκληση για την Εκκλησία!
Όσοι ασχολούνται με τη διδασκαλία της Βιοηθικής πρέπει να γνωρίζουν τα βασικά της σημεία. Πρέπει να δίνουν εκείνα τα εργαλεία, ώστε να καλλιεργηθεί η γνώση, η αλληλεγγύη και η κοινωνική ειρήνη. Να δίνουν ακόμη κίνητρα, ώστε να ενισχύεται η λογική και η κριτική σκέψη, η συμμετοχική γνώση και οι δεξιότητες ενσυναίσθησης. Θα πρέπει να γίνεται σύνδεση δημιουργίας ανθρώπου από τον Θεό, σεβασμού της φύσης (οικολογία) και επομένως σεβασμού του ανθρώπου ως μέρους της φύσης. Να γίνει γνωστό ότι υπάρχουν κριτήρια και αποκλεισμοί στις επιλογές του ανθρώπου «πάντα μοι ἔξεστι, ἀλλ΄ οὐ πάντα συμφέρει» (Α΄ Κορ. 6, 12)
Ο κ. Κορναράκης, συν τοις άλλοις, πρότεινε στους συμμετέχοντες Κατηχητές τρόπους που μπορούν να αξιοποιηθούν οι παραπάνω γνώσεις στα πλαίσια των Κατηχητικών συντροφιών της Ανώτερης βαθμίδας μέσω της ομαδοσυνεργατικής μεθόδου, την εκπόνηση project, την «ιδεοθύελλα», την προβολή ταινίας κ.τ.λ. . Κεντρικός άξονας θα είναι η βασική έννοια πως ο άνθρωπος ως κατ΄ εικόνα και καθ΄ ομοίωσιν Θεού πλασμένος, έχει ευθύνη απέναντι στη φύση. Αν σεβόμαστε τον άνθρωπο, θα σεβόμαστε και τη φύση, και το αντίστροφο.
Στο τέλος της συνάντησης απαντήθηκαν απορίες των συμμετεχόντων και το σεμινάριο ολοκληρώθηκε με την αδιάσειστη διαπίστωση πως σε όλα τα θέματα Βιοηθικής, απάντηση είναι η Ανάσταση του Ιησού Χριστού!
Στην επόμενη και τελευταία διαδικτυακή συνάντηση, μετά τις εόρτιες Πασχαλινές μέρες, θα παρουσιαστούν οι σεμιναριακές εργασίες που εκπόνησαν οι Κατηχητές καθ΄ όλη τη διάρκεια του Σεμιναριακού κύκλου.