Αναρωτιόμαστε πολλοί, πολύ συχνά ποιος είναι ο παράγοντας εκείνος, ή οι συνθήκες οι οποίες οδηγούν σε κρίση δυο συζύγους; Άραγε αγαπήθηκαν ποτέ; Αν ναι, γιατί η αγάπη αυτή φθείρεται; Αν πάλι δεν ερωτεύτηκαν ποτέ τι ήταν εκείνο που τους ένωσε;
Βεβαίως το 95% των ζευγαριών που βρίσκεται σε κρίση, στο ερώτημα που θέσαμε Προηγουμένως, απαντούν ότι αγάπησαν ο ένας τον άλλον. Τότε, τι συμβαίνει; Προσωπικά δεν δέχομαι ότι ο κύριος παράγοντας της κρίσης στην οικογένεια συνδέεται με την οικονομική κρίση. Πρόκειται για μετάθεση ευθυνών. Η σκιά της αποτυχίας είναι πολύ βαριά για να σηκωθεί στις αδύναμες πλάτες ανθρώπων που φοβούνται να κοιτάξουν την προσωπική τους στάση ζωής και ευθύνη κατάματα. Νομίζω ότι το κλειδί του προβλήματος βρίσκεται αλλού. Μας βοηθά να το καταλάβουμε αυτό η υμνολογία της Μ. Εβδομάδας και η στάση των μαθητών του Χριστού μετά την Ανάστασή Του! Θα χρησιμοποιήσω μερικά σημεία των ημερών που διανύσαμε:
Στο συναξάρι της Μ. Δευτέρας γίνεται μνεία στην ξηρανθείσα συκή. Ένα όμορφο δένδρο χωρίς όμως καρπούς. Ο συναξαριστής αλλά και οι ερμηνευτές της περικοπής αναφέρονται στους Ιουδαίους, οι οποίοι προσανατολισμένοι μονομερώς στο γράμμα του νόμου καθώς ήταν δεν μπόρεσαν να δουν την ουσία του. Το αποτέλεσμα ήταν να περιμένουν τον Μεσσία χωρίς ποτέ να τον δουν ενώ ήταν μπροστά τους! Η ομορφιά μπαίνει σε εισαγωγικά γιατί δεν καρπίζει και στο τέλος ξεραίνεται.
Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στους συζύγους. Η συντριπτική πλειοψηφία είναι προσανατολισμένη στο γράμμα της ζωής. Υπηρετούν την ευρυθμία του κύκλου της ζωής. Μεγαλώνουν, σπουδάζουν, προσπαθούν να βρούν μια ικανοποιητική εργασία, στην κατάλληλη (;) ηλικία να γνωρίζουν ένα άνθρωπο για να παντρευτούν για να γεννηθούν παιδιά. Τα οποία θα πρέπει να μεγαλώσουν με βάση ένα άγραφο οδηγό, για να είναι χρήσιμα στην κοινωνία για να συνεχιστεί ο κύκλος. Τι δημιουργούμε; Στην πραγματικότητα ένα όμορφο δένδρο που δεν έχει χυμούς ζωής για να καρπίσει. Η ανία στο γάμο και η φθορά του έρωτα εμφανίζονται στη συζυγική σχέση, γιατί αυτή δεν υπηρετεί την αγάπη, αλλά την κυρίαρχη αντίληψη για τη ζωή του κοινωνικού περιβάλλοντος.
Στις Ακολουθίες ειδικά της Μ.Τ ετάρτης και της Μ. Πέμπτης εντυπωσιακές αλλά και καθοδηγητικές είναι οι αντιθέσεις που χρησιμοποιούν οι υμνογράφοι για να αποδώσουν το θεολογικό νόημα των ημερών. Ενώ οι μαθητές φωτίζονταν από τον Κύριό μας, ο Ιούδας «φιλαργυρία νοσήσας εσκοτίζετο» γιατί ήταν «των χρημάτων εραστής». Προειδοποιεί ο Κύριος μας στο Ευαγγέλιο . Όπου είναι ο θησαυρός μας βρίσκεται η καρδιά μας. Ποιο είναι επομένως το κέντρο της ζωής μας; Αυτό πρέπει να αναρωτηθούμε. Αν είμαστε των χρημάτων ή των «χρημάτων» εραστές τότε προσανατολιζόμαστε σε αυτό το κέντρο. Τα υπόλοιπα τα παραβλέπουμε επειδή δεν μας ενδιαφέρουν. Τα θεωρούμε, έστω και ασυναίσθητα, δευτερεύουσας αξίας. Υπό το φως της θεολογίας πρέπει να σκεφθούμε στο κέντρο της καρδιάς μας είναι πραγματικά ο σύζυγός μας; Η αγάπη μας υπηρετεί τη σχέση που δημιουργήσαμε ή έχουμε χάσει τον προσανατολισμό μας; Θεωρώ ότι η κρίση ξεκινά από αυτό το σημείο. Γινόμαστε εραστές διαφορετικών σκοπών από το γάμο μας. Ο γάμος υπηρετεί εφήμερους σκοπούς. Έτσι όμως δεν αποκτά καρπούς και φθείρεται.
Ο Χριστός διδάσκοντας τους μαθητές Του, συνδέει την τήρηση των εντολών Του με την αγάπη τους προς το Πρόσωπο Του. «Εάν με αγαπάτε…». Η τήρηση των εντολών εάν δεν προκύπτον από την αγάπη είναι επιφανειακή και στο τέλος αυτού του επιπέδου η πίστη φθείρεται αν δεν καταστρέφεται. Αντίστοιχα συμβαίνει και στην έγγαμη σχέση. Η αγάπη την αιμοδοτεί. Η τήρηση αξιών η οποία συνήθως είναι επιφανειακή μετατρέπει τον γάμο σε φυλακή. Η προσπάθεια των περισσότερων είναι να ανταποκρίνονται στα τυπικά. Συχνά ακούω τη φράση: « Να είμαστε στα τυπικά εντάξει για να μην έχουν οι άλλοι να λένε». Δεν είναι ακίνδυνη αυτή η θεώρηση.
Αντιθέτως είναι πολύ επικίνδυνη γιατί γίνεται στάση ζωής που φθείρει σχέσεις. Στο Α’ αντίφωνο της Ακολουθίας των Παθών ο υμνωδός μας καλεί: «…ως φίλοι (του Χριστού) τας ψυχάς ημών θύσωμεν δι’ Αυτόν και μη ταις μερίμναις του βίου συμπνιγώμεν όπως ο Ιούδας». Πόσοι ισχυριζόμαστε ότι μας πνίγει η καθημερινότητα. Μήπως τελικά παρασυρόμαστε όπως ο Ιούδας; Μήπως τελικά ο συμπνιγμός που ομολογούμε δείχνει την πνευματική μας ανωριμότητα; Με άλλα λόγια το πρόβλημα δεν είναι η ασχήμια της πραγματικότητας αλλά η ακαθαρσία από τα πάθη μας. Οι μέριμνες μας πνίγουν όταν ξεχνάμε τον σκοπό που υπηρετούν. Αυτός στο γάμο είναι η συζυγική αγάπη. Η κρίση ξεκινά από το σημείο που ο σκοπός χάνεται, επειδή είμαστε πνευματικά ανώριμοι ή εμπαθείς και δεν έχουμε την διαύγεια να δούμε καθαρά τον γάμο μας. Το πρόβλημα επομένως δεν η κρίση αλλά η στάση μας απέναντι σε αυτή. Το θάρρος ακόμα να υπηρετούμε τη συζυγική αγάπη και να νοηματοδοτούμε τη ζωή μας από αυτή και όχι από τα υλικά αγαθά που θα αποκομίσουμε όσο σημαντικά και αν είναι αυτά.
Ένα ακόμα σημείο που τονίζεται στις ακολουθίες των ημερών αυτών είναι η λήθη. « Ω, πόσων αγαθών αμνήμων εγένου…» Διαπιστώνεται από πολλούς ότι η κρίση στο γάμο συνδέεται με τη λήθη. Ξεχνάμε ποιον και γιατί αγαπήσαμε επειδή εισβάλλουν στην συζυγική σχέση άλλες, θεωρούμενες σημαντικές, έγνοιες και φυσικά τα αυτονόητα. Θεώρηση φυσικά αυθαίρετη και πολλές φορές αντιχριστιανική. Θεωρώντας αυτονόητη την ύπαρξη του ερωτικού στοιχείου στο γάμο ξεχνάμε το σύντροφό μας. Πιστεύουμε ότι πάντοτε θα είναι εκεί, αφου και εμείς είμαστε όπως ισχυριζόμαστε και δεν αποδίδουμε την τιμή και την φροντίδα που οι άγιοι μας καλούν να προσφέρουμε. Στο τέλος ξεχνιόμαστε αντί… πινακίου φακής. Γιατί κανένα όφελος σε αγαθά δεν ισοδυναμεί με την λειτουργική συζυγική σχέση.
Γιατί όμως δεν καταλαβαίνουμε; Ο Λουκάς και ο Κλεόπας συνοδοιπορούσαν με τον εν ετέρα μορφή δάσκαλό τους χωρίς να τον καταλάβουν. Δύσπιστοι και έκπληκτοι από τα γεγονότα είχαν ξεχάσει τι τους είχε πει όταν ήταν μαζί τους. Τι τους οδήγησε στην κατανόηση; Στο άνοιγμα των ματιών τους; Η εμπειρία του Μ. Δείπνου. Η κλάση του άρτου και η φλόγα στην καρδιά. Εδώ όπως και στις άλλες διηγήσεις των Αναστάσιμων εμφανίσεων του Χριστού μπορούμε να δούμε δρόμους αλλαγής πορείας.
Στην κρίση πρέπει να ψάξουμε να βρούμε τι είναι εκείνο που θα μπορούσε να ανοίξει τα μάτια των συζύγων. Το πρώτο είναι η μνήμη. Τι θυμούνται από τον κοινό τους βίο. Αν η μνήμη οδηγεί στην φλόγα της καρδιάς, στην εικόνα της ομορφιάς της συζυγικής εστίας, τότε όλα μπορούν να αλλάξουν, διότι και οι δυο έχουν την δυνατότητα να εκτιμήσουν την πολυτίμητη αγάπη τους και αυτή να γίνει αφορμή για ένα νέο ξεκίνημα. Προσθέτουμε την κοινή εμπειρία. Ποια είναι η μέχρι τώρα κοινή εμπειρία ή μέχρι εκείνη τη στιγμή που επιχωματώθηκε από τις μέριμνες; Πρέπει να ανασκαλευτεί. Όπως έπραξε εκείνος ο άνθρωπος της παραβολής που πούλησε όλα τα υπάρχοντά του για να αγοράσει το χωράφι εκείνο που μέσα στη γη του κρυβόταν το πολύτιμο μαργαριτάρι που είχε δει. Αν η κοινή εμπειρία των συζύγων είναι πολύτιμη τότε αξίζει να «αγοραστεί» ξανά ανεξάρτητα από τις υπερβάσεις που θα χρειαστούν για να γίνει κατορθωτό.
Θα κλείσουμε με την φλόγα που έκαιγε στις καρδιές των δυο μαθητών. Συχνά μας λείπει η φλόγα της ανακάλυψης όσων είχαμε ξεχάσει και τώρα θυμόμαστε. Η φλόγα που θα μας οδηγήσει στην μετάνοια. Στην αλλαγή. Ο Χριστός τους θυμίζει την αξία του φίλου-μαθητή που θόλωσε μπροστά στα αν που φύτρωσαν στην καρδιά τους όταν το γεγονός της Αναστάσεως σκιάστηκε μέσα τους από ένα «Άραγε να ήταν τελικά αλήθεια»;
Μήπως τελικά πρέπει να προσθέσουμε και αυτή την παράμετρο; Φλέγεται η καρδιά μας για τον σύντροφό μας, μας θυμίζει όσα ξεχάσαμε; Η φλόγα είναι που μπορεί να μας θυμίσει ότι στις κόγχες της καρδιά μας εδρεύει το Απόλυτο. Ότι είναι ο τόπος που γίνεται ουρανός. Η φλόγα μπορεί να μας θυμίσει ποιοι είμαστε και να δούμε με νέα μάτια το φως που για κάποια στιγμή χάθηκε από μπροστά μας, να εκτιμήσουμε την αξία της συζυγικής σχέσης που μας δωρίθηκε και να αρχίσουμε από την αρχή.
Πρωτοπρεσβύτερος π. Αντώνιος Καλλιγέρης
