Παρ’ όλα όσα είπαμε, η ελπίδα παραμένει η οικογένεια. Και δεν χρειάζεται βέβαια να πλατύνουμε πολύ τον λόγο συζητώντας για τη σημασία της στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του κάθε ανθρώπου. Στην πραγματικότητα αυτή είναι η σχιζοφρένεια: Απ’ τη μια να ομιλούμε για τις τάσεις διαλύσεως της σημερινής οικογένειας κι απ’ την άλλη όλες σχεδόν οι σύγχρονες ψυχοπαιδαγωγικές απόψεις και τάσεις εξακολουθούν να θεωρούν το οικογενειακό περιβάλλον ως τον σημαντικότερο και καθοριστικότερο παράγοντα της αναπτύξεως και ολοκληρώσεως της παιδικής προσωπικότητας. Η συμβολή του παράγοντα αυτού είναι μοναδικής σημασίας και ανεκτίμητης αξίας, ιδιαίτερα μάλιστα κατά τα πρώτα έτη της ζωής του. Αναφέρει χαρακτηριστικά ο Ιερός Χρυσόστομος στον λόγο του «Πώς δει τους γονέας ανατρέφειν τα τέκνα»: «Λένε πως τα μαργαριτάρια όταν τα βγάλουν από τη θάλασσα είναι σαν τις σταγόνες του νερού. Αν λοιπόν είναι έμπειρος ο αλιέας των μαργαριταριών, μόλις τα πιάσει, τα βάζει στην παλάμη του κι αφού τα περιστρέψει κατάλληλα, τα κάνει τελείως στρογγυλά. Όταν όμως σκληρυνθούν δεν μπορεί να τους δώσει άλλο σχήμα. Και τούτο διότι το μαλακό υλικό, επειδή δεν έχει σκληρυνθεί ακόμα, μπορεί να πάρει οποιαδήποτε μορφή. Το σκληρό όμως, αφότου σκληρυνθεί δεν χάνει εύκολα αυτή την ιδιότητά του. Όπως λοιπόν με μεγάλη προσοχή και τέχνη οι μεν ζωγράφοι επεξεργάζονται τις εικόνες και οι γλύπτες τα αγάλματα, το ίδιο πρέπει να κάνει κάθε πατέρας και μητέρα για τα θαυμαστά αυτά αγάλματα, που είναι τα παιδιά τους, φροντίζοντας γι’ αυτά όταν είναι ακόμη μικρά».
Οι λόγοι αυτοί του ιερού Πατρός μας κάνουν να σκεφθούμε πολύ σοβαρά πόσο νωρίς αρχίζει η πολύπλοκη διαδικασία αντιληπτικής, γνωσιολογικής και συναισθηματικής ωρίμανσης, η κοινωνικοποίηση του νέου ανθρώπου, που οσμίζεται το περιβάλλον του, παρατηρεί και θαυμάζει, μυθοποιεί τα γονεϊκά πρότυπα. Κάποιες φορές θεωρούν οι γονείς πως δεν ήλθε ακόμη η ώρα να σταθούν με τη δέουσα σοβαρότητα απέναντι στην αγωγή των παιδιών τους, στα παιχνίδια τους, στα παραμύθια που τους αρέσουν, στους ασταθείς βηματισμούς, στις πρώτες αταξίες. Πόσο μεγάλο λάθος είναι αυτό! Το συνειδητοποιούν πολλοί όταν είναι δυστυχώς αργά. Κι όλοι πρέπει να το αντιληφθούμε αυτό, πως δηλ. η αγωγή των παιδιών αρχίζει πολύ νωρίς! Με ποιόν τρόπο να δείξουμε ότι το αντιλαμβανόμεθα; Οι καλύτεροι δάσκαλοι στην πρώτη Δημοτικού, οι καλύτεροι κατηχητές μας στα κατώτερα Κατηχητικά, με παιδιά των πρώτων τάξεων ή και στα τμήματα προσχολικής ηλικίας, όπου αυτά λειτουργούν.
Ακόμη, οι παραπάνω λόγοι του ιερού Χρυσοστόμου μας θυμίζουν την απάντηση του παιδαγωγού Pestalozzi στη μητέρα που τον ρώτησε πότε πρέπει να αρχίσει το έργο της αγωγής στο 6 μηνών παιδί της. «Κυρία μου, είναι ήδη πολύ αργά», της είπε εκείνος, «η ανατροφή του έπρεπε να είχε αρχίσει από την ημέρα της γεννήσεώς του». Η ανατροφή του είχε αρχίσει με την ανατροφή των γονέων του, θα συμπληρώναμε εμείς. Είναι αυτό που οι ειδικοί ονομάζουν «προϊστορία της αγωγής ενός παιδιού», που δεν είναι τίποτε άλλο από από την αγωγή της μητέρας και του πατέρα του. Δεν θα φανεί καθόλου παράξενο αυτό, αφού στην πραγματικότητα η αγωγή ενός παιδιού έχει κατ’ εξοχήν να κάνει με τις προϋποθέσεις που οι γονείς του εισήλθαν στον γάμο. Ερωτήματα βασικά πρέπει οπωσδήποτε να απαντηθούν από τους μελλονύμφους, όπως:
Έχει συνειδητοποιήσει το ζευγάρι το βαθύτερο νόημα, το σκοπό, το σταυρικό και θυσιαστικό χαρακτήρα του γάμου; Η οικογένεια είναι η από προαίρεση όδευση στο δρόμο του σταυρού, που απαιτεί αυτοπαραίτηση από το προσωπικό θέλημα για χάρη του άλλου και των παιδιών, απαιτεί ταπείνωση, ανοχή στις ιδιαιτερότητες του άλλου, καθημερινή μετάνοια, πόνο, θλίψη, χαρμολύπη. Ο νέος άνδρας και η νέα γυναίκα έχουν προχωρήσει στο γάμο με τις προϋποθέσεις αυτές, ή τους είναι πολύ δύσκολο «να βάλουν νερό στο κρασί τους» και ν’ αρνηθούν τη δική τους κακομαθημένη αγωγή, της ισχυρογνωμοσύνης, του εγωισμού και της διάθεσης επιβολής στον άλλο;
Κι ακόμα: Είναι το παιδί ευπρόσδεκτο τη συγκεκριμένη στιγμή και από τους δύο γονείς; Τα παιδιά είναι η χαρά της οικογένειας, η ψυχική ευφροσύνη του ζευγαριού που τα αποκτά. Υπάρχει όμως η σωστή ιεράρχηση των προσώπων, ή η αγάπη και το ενδιαφέρον προς τα παιδιά έχει εξαφανίσει παντελώς κάθε ψυχική ενότητα του ζευγαριού, αφού ασχολούνται μόνο με τα παιδιά με μια υπερβολική προσκόλληση, που τελικά κάνει κακό και στα ίδια τα παιδιά, έχοντας πρώτα καταστρέψει τον ιερό σύνδεσμο του έρωτα ανάμεσα στο ζευγάρι;
Και τέλος: Πριν γίνουν καλοί γονείς, έχουν υπάρξει ως καλοί σύζυγοι; Υπάρχουν κάποιοι που θεωρούν ότι ο ερχομός ενός παιδιού θα βοηθήσει σημαντικά στην υπέρβαση των προβλημάτων ή και των αδιεξόδων, που συναντά η σχέση ενός ζευγαριού -κι έχουμε τέτοιες περιπτώσεις είναι γεγονός. Τι μπορεί να συμβεί όμως όταν προχωρούν απροϋπόθετα στην τεκνογονία, ωσάν να είναι αυτή θεραπευτική οδός για τη δική των σχέση; Νομίζουμε ότι τέτοιου είδους πειραματισμοί δεν επιτρέπονται, καθώς οι σχέσεις δύο ανθρώπων, που έχουν αποφασίσει να μοιραστούν τη ζωή τους και έχουν ενωθεί με τα ιερά -όντως- δεσμά του γάμου, πρέπει να είναι τόσο δυνατή και σταθερή, ώστε να μπορεί και από μόνη της να σταθεί, και τα παιδιά να αποτελούν ευλογημένο καρπό και αποτέλεσμα της αγάπης, και όχι ασφυκτική προϋπόθεση και αναγκαστική προσαρμογή στη δίνη μιας μιζέριας, που κατασπαράσσει καθημερινά τις σχέσεις των συζύγων!
Όταν όλα τα παραπάνω απαντηθούν βιωματικά και με το χέρι στην καρδιά, νομίζουμε πως υπάρχουν οι υγιείς συνθήκες για τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος αγάπης και τρυφερότητος, που θα υποδεχθεί το παιδί και θα του εξασφαλίσει στη συνέχεια δυνατότητες μιας ολοκληρωμένης παιδευτικής λειτουργίας. Η αγωγή που επιδιώκεται από την οικογένεια πρέπει να κατευθύνεται προς τα άνω και όχι προς τα κάτω, να προάγει την προσωπικότητα και την αυτονομία του παιδιού, με την προοπτική να το καταστήσει ικανό να ανταπεξέλθει στην πραγματικότητα της ζωής, στις δυσκολίες και τα κύματα, με γενναιότητα, χωρίς μαλθακότητα και φόβο. Είναι παρατηρημένο, ισχυρίζονται και πάλι οι επιστήμονες, πως οι γονείς συνήθως αναπαράγουν τον εαυτό τους στη ζωή των παιδιών τους, την οργή ή την ευγένεια τους. Το παιδί νοιώθει, ενόσο ακόμη κυοφορείται(!), πόση αγάπη υπάρχει μεταξύ των γονέων του, μεγαλώνει και αντιλαμβάνεται εύκολα και γρήγορα τα επίπεδα της ασφάλειας γύρω του. Ένα παιδί που αναπτύχθηκε στον αυταρχισμό, την άρνηση, την απόρριψη και την οργή, θα καταλήξει σύντομα ένα παιδί πεινασμένο συναισθηματικά, που δεν έμαθε ν’ αγαπά, ανέτοιμο για τη ζωή, ανίκανο για κοινωνικοποίηση.
www.faneromenihol.gr
