Το γεγονός της Σταυρώσεως και γενικότερα του πάθους του Κυρίου περιγράφεται το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης, οπότε τελείται ο Όρθρος της Μεγάλης Παρασκευής, και διαβάζονται 12 Ευαγγελικές περικοπές. Ο χώρος όμως αυτού του φυλλαδίου δεν μας επιτρέπει να τις σχολιάσουμε όλες. Γι’ αυτό θα πούμε πέντε πράγματα όσον αφορά τα γεγονότα της Σταύρωσης του Χριστού και αργότερα της αποκαθήλωσης και της ταφής Του. Η Αγία και Μεγάλη Παρασκευή είναι η ημέρα του πάθους, η ημέρα της υπέρτατης θυσίας, η ημέρα της «άκρας ταπείνωσης». Οι πιστοί ακολουθούν πλέον στα ίχνη της πορείας του Θεανθρώπου προς τον αιματοβαμμένο Γολγοθά βήμα προς βήμα. Προσπαθούν να συλλάβουν, να αισθανθούν και προ παντός να βιώσουν την κάθε του κίνηση. Τα 12 Ευαγγέλια που διαβάζονται την Μεγάλη Πέμπτη το βράδυ και τα 5 την Μεγάλη Παρασκευή το πρωί, μας παρουσιάζουν σε όλες τις φάσεις τους τα δραματικά γεγονότα από όλους τους Ευαγγελιστές. Έτσι έχουμε την αίσθηση ότι έιμαστε παρόντες κατά την προδοσία και τη σύλληψη, την ανάκριση και τους εξευτελισμούς στο Συνέδριο, την θανατική καταδίκη από τους Αρχιερείς και τον Πιλάτο, την άρνηση και τη μετάνοια του Πέτρου, την πορεία προς το Γολγοθά τη Σταύρωση το Θάνατο, την Αποκαθήλωση, την ταφή και τη σφράγιση του μνημείου. Και όλα αυτά τα θυμόμαστε από τη θαυμάσια υμνογραφία και παραστατικά εικονίζονται κατά τη λιτάνευση και ύψωση στο μέσο του Ναού του Σταυρού του Κυρίου. Οι καρδιές των πιστών δονούνται και συγκλονίζονται καθώς ακούν από τον ιερέα στην περιφορά του Σταυρού:
«Σήμερον κρεμάται επί ξύλου ο εν ύδασι την γην κρεμάσας. Στέφανον εξ’ ακανθών περιτίθεται Ο των αγγέλων βασιλεύς. Ψευδή πορφύραν περιβάλλεται Ο περιβάλλων τον ουρανόν εν νεφέλαις Ράπισμα κατεδέξατο Ο εν Ιορδάνη ελευθερώσας τον Αδάμ. Ήλοις προσηλώθη ο Νυμφίος της Εκκλησίας. Λόγχη εκεντήθη ο Υιός της Παρθένου. Προσκυνούμεν σου τα πάθη, Χριστέ. Δείξον ημίν και την ένδοξόν σου Ανάστασιν»
Απόδοση στα νεολληνικά
Σήμερα κρεμάται στο ξύλο, Εκείνος που κρέμασε τη γη επάνω στα ύδατα. Στεφάνι κατασκευασμένο από άκανθα περιβάλλεται Στο κεφάλι του ο Βασιλιάς των Αγγέλων. Ψεύτικο βασιλικό ιμάτιο φοράει Αυτός, Που ενδύει τον ουρανό με τα σύννεφα. Ράπισμα δέχθηκε Εκείνος Που στον Ιορδανή ποταμό ελευθέρωσε τον Αδάμ. Με καρφιά καρφώθηκε ο Νυμφίος της Εκκλησίας. Με λόγχη τρυπήθηκε ο Υιός της Παρθένου. Προσκυνούμε τα Πάθη Σου, Χριστέ! Αξίωσέ μας να δούμε και την ένδοκη Ανάστασή Σου!
Αυτό το «σήμερον» δεν είναι μόνο μια ποιητική έκφραση, έτσι για να κανεί ζωντανό ο συγγραφέας το δράμα του Γολγοθά. Δεν πρόκειται μόνο για ανάμνηση, για μία αναπαράσταση, ένα είδος ιερού θεάτρου που θέλησε η Εκκλησία να μας προσφέρει με όλες αυτές τις ιερές τελετές. Είναι κάτι πολύ περισσότερο. Μία πραγματική παρουσία όλων αυτών των γεγονότων. «Σήμερον» σημαίνει ότι εδώ και τώρα όπως και τότε «κρεμάται επί ξύλου. Σημαίνει, όπως ήδη αναφέραμε ότι πάντοτεμ χθές και πέρισυ, αύριο και του χρόνου, κάθε μέρα, κάθε ώρα ο Χριστός « κρεμάται επί ξύλου» για τη σωτηρία του κόσμου. Δεν είναι απλή ανάμνηση. Είναι ένα Μυστήριο. Μυστήριο, που ανανεώνει τα γεγονότα αυτά για τον καθένα μας, για να ζήσει ο κάθε άνθρωπος το υπέρτατο γεγονός του θείου πάθους, για να γίνει μέτοχος των λυτρωτικών παθημάτων και της δόξας του Χριστού. Η Ακολουθία της Μεγάλης Παρασκευής έχει τρία μέρη. Το πρώτο είναι τα 12 Ευαγγέλια. Το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής διαβάζονται οι Ώρες. Και αμέσως μετά ακολουθεί η Αποκαθήλωση. Η ακολουθία του Επιταφίου, που γίνεται το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής, είναι ο Όρθρος του Μεγάλου Σαββάτου. Μέρος της ακολουθίας αυτής είναι και τα γνωστά εγκώμια: « Η ζωή εν τάφω κατετέθης Χριστέ…», «Άξιον εστί μακαρίζειν σε τον Ζωοδότην…», «Αι γενεαί πάσαι…». Μολονότι τα υπέροχα και σύντομα αυτά τροπάρια είναι επιτάφιοι ύμνοι, εν τούτοις είναι γεμάτα ελπίδα και βεβαιότητα για την Ανάσταση και τη νίκη. Κατα την Ακολουθία αυτή γίνεται η περιφορά του Επιταφίου.
Ύμνοι της Μεγάλης Εβδομάδος
Ιδού ο Νυμφίος έρχεται
εν τω μέσω της νυκτός
και μακάριος ο δούλος,
όν ευρήσει γρηγορούντα
ανάξιος δε πάλιν,
όν ευρήσει ραθυμούντα.
Βλέπε ούν, ψυχή μου,
μή τω ύπνω κατενεχθής,
ίνα μή τω θανάτω παραδοθής
και της βασιλείας έξω κλεισθής,
αλλά ανάνηψον κράζουσα:
Άγιος, άγιος, άγιος ει ο Θεός,
διά της Θεοτόκου ελέησον ημάς.
Ο Νυμφίος Χριστός θα έρθει ξαφνικά στη μέση της νύχτας. Ευτυχισμένος θα είναι ο δούλος που ο Κύριος θα τον βρει να αγρυπνά, ανάξιος, όμως, θα είναι εκείνος που θα τον βρει να είναι αμελής. Πρόσεχε, λοιπόν, ψυχή μου να μην καταληφθείς από (πνευματικό) ύπνο, για να μην παραδοθείς στο θάνατο (της αμαρτίας) και μείνεις έξω απ’ τη Βασιλεία (των Ουρανών). Αλλά φρόντισε να συνέλθεις και φώναξε: Άγιος, Άγιος, Άγιος είσαι Συ ο Θεός` με τη βοήθεια της Θεοτόκου ελέησέ μας.
«Τόν νυμφωνά σου βλέπω,
Σωτήρ μου, κεκοσμημένον
και ένδυμα ουκ έχω,
ίνα εισέλθω εν αυτώ·
λάμπρυνόν μου την στολήν της ψυχής, φωτοδότα, και σώσον με».
Την αίθουσα των Γάμων Σου, Σωτήρα μου, τη βλέπω στολισμένη, αλλά εγώ δεν έχω κατάλληλη ενδυμασία για να μπω σ’ αυτή. Κύριε, Εσύ που χορηγείς το φως, κάνε λαμπρή και φωτεινή τη στολή της ψυχής μου και σώσε με.
Η ζωή πώς θνήσκεις; Πώς και τάφω οικείς; Του θανάτου το βασίλειον λύεις δε και του Άδου τους νεκρούς εξανιστάς!
Πώς γίνεται να πεθαίνεις Εσύ, που είσαι η ζωή; Πώς γίνεται να κατοικείς σε τάφο; Όμως καταλύεις το βασίλειο του θανάτου και ανασταίνεις τους νεκρούς που είναι αιχμάλωτοι του Άδη!
Η ζωή εν τάφω κατετέθης, Χριστέ, και θανάτω σου τον θάνατον ώλεσας και επήγασας τω κόσμω την ζωήν!
Εσύ, Χριστέ, η Ζωή, κατατέθηκες σε τάφο και με τον θάνατό Σου κατέστρεψες τον θάνατο και έκανες να πηγάσει από αυτόν στον κόσμο η ζωή!
Αληθής και πόλου και της γης βασιλεύς, ει και τάφω σμικροτάτω συγκέκλεισαι, επεγνώσθης πάση κτίσει, Ιησού!
Ολόκληρη η κτίση σε γνώρισε σαν αληθινό βασιλιά του ουρανού και της γης, Ιησού, παρόλο που κλείστηκες σε έναν πάρα πολύ μικρό τάφο!
Αι γενεαί πάσαι, ύμνον τη ταφή Σου, προσφέρουσι, Χριστέ μου.
Όλες οι ανθρώπινες γενιές προσφέρουν ύμνο στην Ταφή Σου, Χριστέ μου.
Καθελών του Ξύλου, ο Αριμαθαίος εν Τάφω Σε κηδεύει.
Αφού Σε κατέβασε από το Ξύλο του Σταυρού ο Αριμαθαίος Ιωσήφ, Σε κηδεύει σε Τάφο.
Ω! γλυκύ μου έαρ! Γλυκύτατόν μου τέκνον! Πού έδυ Σου το κάλλος;
Ω! γλυκειά μου άνοιξη! Γλυκύτατο παιδί μου! Πού έδυσε, σαν τον ήλιο, η ομορφιά Σου;
Έρραναν τον Τάφον, αι μυροφόροι μύρα, λίαν πρωΐ ελθούσαι.
Έρραναν με μύρα τον Τάφο του Χριστού οι Μυροφόρες, αφού ήρθαν πάρα πολύ πρωΐ.
