Επιστολή προς Εφεσίους, διδακτικές προτάσεις για την Κατήχηση

Επιστολή προς Εφεσίους 5.20,  Aνάλυση του χωρίου – διδακτικές προτάσεις για την Κατήχηση

Ομάδα εργασίας: Αρβανίτης Γεώργιος, Ζέρβας Σταύρος, Ζερβού Μαρία, Μακρή Αθηνά, Ντάφτη Γεωργία, Παππά Έλλη, Στεφανίδη Μαρία

 

Προϋποθέσεις διδασκαλίας :

Έχουμε στο νου μας το ηλικιακό επίπεδο των παιδιών, στα οποία απευθυνόμαστε και βάσει αυτού καθορίζονται οι παρακάτω προϋποθέσεις:

•  Οι γνώσεις των παιδιών
• Οι κοινωνικές νοοτροπίες και προκαταλήψεις
• Η ιδιαίτερη φάση ψυχο-σωματικής ανάπτυξης των παιδιών
• Το ενδιαφέρον των παιδιών πάνω στο θέμα: έρωτας-αγάπη-γάμος

 

Οι γνώσεις των παιδιών

• Στο δημοτικό οι γνώσεις των παιδιών είναι πιο περιορισμένες, διότι ο γάμος γίνεται αντιληπτός στο πλαίσιο της οικογένειας.
• Στο γυμνάσιο, λόγω της εφηβείας, το παιδί αντιλαμβάνεται περισσότερα για την θέση της γυναίκας και του άνδρα στην κοινωνία και ειδικότερα στον γάμο.
• Στο λύκειο μπαίνουν κι άλλα θέματα όπως η ομοφυλοφιλία και το σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης, τα οποία μπορεί ο έφηβος να τα έχει συζητήσει με τους φίλους του, ή να έχει διαβάσει για αυτά στο internet.

 

Οι κοινωνικές νοοτροπίες και προκαταλήψεις

• Στο δημοτικό τα παιδιά γνωρίζουν κι αναγνωρίζουν τις μονογονεϊκές οικογένειες λόγω διαζυγίων και ίσως τις θεωρούν πλέον φυσιολογικές ή συνήθεις.
• Στο γυμνάσιο-λύκειο τα παιδιά είναι περισσότερο υποψιασμένα κι έτσι μπορούμε να μιλήσουμε με μεγαλύτερη άνεση για τα παρακάτω θέματα/απόψεις:

1. – η γυναίκα είναι υποδεέστερη του άνδρα,
2. – ο γάμος είναι δέσμευση / η προτίμηση πολλών νέων για τις ελεύθερες σχέσεις
3. – η παλαιότερη άποψη για την γυναίκα που μένει στο ράφι (ονομάζεται «γεροντοκόρη», ενώ ο άντρας «γεροντοπαλίκαρο»), ενώ σήμερα προβάλλεται
4. έντονα το πρότυπο της ανεξάρτητης γυναίκας.

 

Η ιδιαίτερη φάση ψυχο-σωματικής ανάπτυξης των παιδιών

• Στο δημοτικό ο Χριστός είναι ένα πολύ προσφιλές πρόσωπο, Τον προσκυνάμε στην εκκλησία, σταυρώθηκε για μας. Το παιδί Τον αναγνωρίζει ως πρόσωπο από τις εικόνες στην εκκλησία.
• Στο γυμνάσιο ο Χριστός είναι ή θα έπρεπε να τον θεωρεί φίλο ο έφηβος. Μπορούμε να δείξουμε στα παιδιά το κείμενο του Αγ. Ι. Χρυσοστόμου.

« Ἐγὼ πατήρ, ἐγὼ ἀδελφός, ἐγὼ Νυμφίος, ἐγὼ οἰκία, ἐγὼ τροφεύς, ἐγὼ ἱμάτιον, ἐγὼ ῥίζα, ἐγὼ θεμέλιος. Πᾶν ὅπερ ἂν θέλῃς ἐγώ. Μηδενὸς ἐν χρείᾳ καταστῇς. Ἐγὼ δουλεύσω. Ἦλθον γὰρ διακονῆσαι, οὐ διακονηθῆναι. Ἐγὼ καὶ φίλος καὶ ξένος καὶ κεφαλὴ καὶ ἀδελφὸς καὶ μήτηρ. Πάντα ἐγώ· μόνον οἰκείως ἔχε πρὸς ἐμέ. Ἐγὼ πένης διὰ σέ, καὶ ἀλήτης διὰ σέ, ἐπὶ τοῦ Σταυροῦ διὰ σέ, ἐπὶ τάφου διὰ σέ, ἄνω ὑπὲρ σοῦ ἐντυγχάνω τῷ Πατρί, κάτω ὑπὲρ σοῦ πρεσβευτὴς παραγέγονα παρὰ τοῦ Πατρός. Πάντα μοι σὺ καὶ ἀδελφὸς καὶ συγκληρονόμος καὶ φίλος καὶ μέλος. Τί πλέον θέλεις; »

•  Στο λύκειο τα παιδιά είναι ανοιχτά στον διάλογο, απορρίπτουν τις προκαταλήψεις. Μπορούμε να προκαλέσουμε συζήτηση μαζί τους.

 

Το ενδιαφέρον των παιδιών πάνω στο θέμα

• Στο δημοτικό τα παιδιά θεωρούν ότι το πρώτο βήμα είναι ο γάμος.
• Στο γυμνάσιο θεωρούν ότι προέχει η αγάπη. Ο γάμος έπεται
• Στο λύκειο οι έφηβοι θεωρούν ότι ο γάμος είναι το αποτέλεσμα 2 ερωτευμένων ανθρώπων που πολύ πιθανόν να συζούν.

 

Στόχοι

• Στο δημοτικό μπορούμε να τονίσουμε ότι στην εκκλησία την ώρα του μυστηρίου του γάμο παρευρίσκονται ο Χριστός, η Παναγία, οι Άγιοι. Μπορούμε επίσης να μιλήσουμε και για τις απρέπειες που γίνονται κατά την διάρκεια του μυστηρίου.
• Στο γυμνάσιο μπορούμε να τονίσουμε ότι ο Χριστός είναι το μόνο τρίτο πρόσωπο σε μια σχέση και να δώσουμε μια βασική ερμηνεία του στίχου : «Η δε γυνή ίνα φοβήται τον άνδρα.»
• Στο λύκειο μπορούμε να ερμηνεύσουμε ακόμη περισσότερο τον παραπάνω στίχο και να τονίσουμε πως ο συγκεκριμένος στίχος αποκομμένος από το συγκείμενο οδηγεί σε παρερμηνείες και απομακρύνεται από το πραγματικό νόημα που δίνεται από την Εκκλησία.

 

Καμβάς του μαθήματος

Πρέπει να έχουμε κατά νου και να γίνουν κατανοητά από τα παιδιά τα εξής:

• Ο γάμος είναι μια ελεύθερη επιλογή.
• Είναι ένας από τους δύο δρόμους που οδηγεί στην σωτηρία της ψυχής.
• Δεν είναι φυλακή, δεν είναι ελευθερία, αλλά ελευθερία μες την φυλακή.
• Ο γάμος δεν λύνει τα προβλήματά μας, δεν είναι μια τέλεια κατάσταση, υπάρχουν δυσκολίες, αλλά καταφεύγουμε στον Χριστό (προσευχή – Θεία Κοινωνία).
• Οι δύο γίνονται ένα, αλλά δεν χάνουν την προσωπικότητά τους.
• Η Εκκλησία δεν λέει να είμαστε ξενέρωτοι, δηλαδή ξένοι προς τον έρωτα.

 

Ανάλυση κυρίως κατήχησης για το κατώτερο επίπεδο

1) Ανάγνωση αποστολικής περικοπής μεταφρασμένης

2) Πού το συναντάμε;

– Στην ακολουθία του μυστηρίου του γάμου.

3) Έχετε πάει σε γάμο;

– Περιγραφή εικόνων από την τελετή, λίγα λόγια

– Τι γίνεται στον γάμο; Δύο άνθρωποι αγαπιούνται,

παντρεύονται, κάνουν οικογένεια.

Ο Χριστός είναι το κυρίαρχο πρόσωπο, ο ρόλος του είναι να «δέσει» την ζωή των δύο ανθρώπων, να τους ενώσει,να τους ευλογήσει..

4) Αναγνώσματα : Απόστολος, Ευαγγέλιο

– Την στιγμή των αναγνωσμάτων μας μιλούν οι Ευαγγελιστές και οι Απόστολοι.

– Δίνουν ευχές και συμβουλές για την κοινή ζωή των

νεονύμφων, ‘συν-προσεύχονται’ για την ευλογία του Θεού

– Την ίδια στιγμή παρατηρούνται απρέπειες από την πλευρά των νεονύμφων ή των καλεσμένων.

5) Η συμμετοχή των καλεσμένων στο μυστήριο:

– Προσευχή , μάρτυρες, ρύζι, ευχές στο ζευγάρι, χαρά

6) Ανάλυση του χωρίου : «Η δε γυνή ίνα φοβήται τον άνδρα.»

– Σύντομη ανάλυση αυτού, ποια η σημασία του, εικόνες

κακοποιημένων γυναικών για να εξηγήσουμε τί δεν σημαίνει το «φοβήται»…

– Ζητάμε από τα παιδιά να μας πουν για περιπτώσεις που έχουν ακούσει ή γνωρίζουν

7) Παιχνίδια – Τι παροιμίες γνωρίζετε για τον γάμο;

– Ή μικρός μικρός παντρέψου…

– Σαν θέλει η νύφη κι ο γαμπρός…

– Αν δεν ταιριάζανε…

– Όλα του γάμου…

8) Αντιστοίχηση:

ανθοδέσμη   γαμπρός

γραβάτα       κουμπάρος

πέπλο           νύφη

προσευχή     καλεσμένοι

βέρες             μπομπονιέρες

 

 

Ανάλυση κυρίως κατήχησης για το μέσο επίπεδο

 

Διαβάζουμε το αποστολικό ανάγνωσμα.

Ζητάμε από τα παιδιά να εντοπίσουν τις εικόνες που υπάρχουν στο αποστολικό ανάγνωσμα:

Η Εκκλησία ως σώμα με κεφαλή της το Χριστό και ο παραλληλισμός της με τη γυναίκα, της οποίας κεφαλή είναι ο άνδρας.

Η παράσταση της Εκκλησίας ως γυναίκας που ύστερα από τη θυσία του Χριστού για χάρη της έγινε καθαρή και άμωμη χωρίς σπίλο ή ρυτίδα.

Ρωτάμε τα παιδιά αν γνωρίζουν ποια ήταν η θέση του άντρα και ποια της γυναίκας στον ελληνορωμαϊκό κόσμο την εποχή που έγραφε ο απόστολος Παύλος την επιστολή του.

Στον ελληνορωμαϊκό κόσμο η γυναίκα θεωρούνταν υποδεέστερη από τον άντρα, κάτι σαν αντικείμενο, ενώ καθημερινή προσευχή των Ιουδαίων ήταν «σ’ ευχαριστώ Θεέ μου που δε με έκανες γυναίκα».

Με βάση τις εικόνες του αποστολικού αναγνώσματος εξηγούμε στα παιδιά ποια είναι σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας η θέση του άντρα και της γυναίκας μέσα στο γάμο.

Ο άντρας και η γυναίκα είναι ισότιμοι, διαφέρει όμως η θέση τους μέσα στο γάμο.

Ο άντρας είναι η κεφαλή της γυναίκας, κάτι που όμως δεν ισοδυναμεί με εξουσία αλλά με πολύ μεγάλη ευθύνη και υποχρέωση αγάπης. Οφείλει να αγαπά και να φροντίζει τη γυναίκα του όπως το ίδιο του το σώμα και ακόμα και να θυσιαστεί γι’ αυτήν αν χρειαστεί, όπως και ο Χριστός θυσιάστηκε για την Εκκλησία.

Η γυναίκα οφείλει να υποτάσσεται στον άντρα της, δηλαδή να του παραχωρεί το προβάδισμα σε όλα, και να τον σέβεται (αυτό σημαίνει και η λέξη «φοβείται»), από αγάπη και σε ένδειξη αναγνώρισης και αποδοχής της δικής του αγάπης και θυσίας.

Στη συνέχεια μπορούμε να αναφερθούμε και στο σημείο εκείνο του Μυστηρίου του Γάμου ,όπου επικρατεί συχνά η συνήθεια η γυναίκα να πατάει το πόδι το συζύγου της, με σκοπό να μην της πάρει τον αέρα και να μην έχει το πάνω χέρι στο γάμο· και να εξηγήσουμε ότι αυτό οφείλεται σε έλλειψη γνώσης σχετικά με τη σχέση και τη θέση των δύο φύλων στη συζυγία, και ότι φυσικά είναι μια ανόητη προκατάληψη και μεγάλη απρέπεια στο μυστήριο αλλά και ασέβεια προς το πρόσωπο του συζύγου.

Ανάλυση κυρίως κατήχησης για το ανώτερο επίπεδο

1) Αφόρμηση:

«η δε γυνή ίνα φοβήται τον άνδρα.»

2) Εισαγωγή :

τι είναι (και ποιες είναι) οι επιστολές της Καινής Διαθήκης

φιλολογικό είδος της εποχής

σκοπός: ποιμαντικός, θεολογικός, πρακτικός, προσωπικός

η γλώσσα και το λεξιλόγιο : ελληνιστικό και ιουδαϊκό

οι έννοιες : καινές

3) Η «προς Εφεσίους» επιστολή

Πότε και πού γράφηκε η προς Εφεσίους

Προς ποιους, με ποιο σκοπό και τι θέμα :

ΤΟ ΜΕΓΑ ΜΥΣΤΗΡΙΟ = η σωτηρία όλου του ανθρώπινου γένους από το Θεό

H ΦΑΝΕΡΩΣΗ (πραγματοποίηση) = η εκκλησία ενώνει όλους τους ανθρώπους (σαν σε ένα σώμα) δια του Χριστού (που είναι η κεφαλή) Η κατά Χριστόν ειρήνη

Παραδείγματα, συνέπειες, προτροπές :

– εθνικοί και Ιουδαίοι (διαμάχη 3 αιώνων) μέσα στην εκκλησία

Άνδρας και γυναίκα (αντιπαλότητα από καταβολής

κόσμου) μέσα στην χριστιανική οικογένεια

γονείς και παιδιά (ψυχολογική και σωματική καταπίεση) στη διαπαιδαγώγηση

αφέντες και δούλοι (στις σχέσεις παραγωγής) στην κοινωνία

φορέστε λοιπόν την πανοπλία για να αγωνιστείτε για αυτά, διότι σας προσφέρονται, αλλά εσείς πρέπει να τα κατακτήσετε.

3) Συζήτηση πάνω στην περικοπή

 

Ανάγνωση περικοπής

Ερμηνεία στίχων

Ένωση άνδρα – γυναίκας εν Χριστώ=

αλληλοσυμπλήρωση κι όχι υποταγή με το βλέμμα στον Χριστό

 

4) Δραστηριότητες