Γιορτή της Παιδείας η μέρα τούτη! Απ’ την Ακαδημία των Αθηνών, το ανώτατο πνευματικό ίδρυμα της χώρας μας, μέχρι το Δημοτικό Σχολείο του πιο μικρού χωριού της Ελλάδας όλοι και όλα γιορτάζουν. Δάσκαλοι και μαθητές τιμούν τους Αγίους προστάτες τους, τα τρία φωτεινά αστέρια της Γνώσης που με την αγία ζωή τους και με την Χάρη του Θεού ως βοηθό τους έγιναν και φωτεινοί φάροι της Πίστης μας.
Εδώ και 900 περίπου χρόνια, στα τέλη του 11 ου αιώνα μετά τη Γέννηση του Χριστού, φιλονικία είχε ξεσπάσει ανάμεσα στους πνευματικούς ανθρώπους της Ρωμηοσύνης. Ποιος άραγε ήταν ο ανώτερος από τους τρείς Αγίους; Ο Μέγας Βασίλειος, που ήταν πιο φιλοσοφικός και αλύγιστος στην άμυνα; Ο Γρηγόριος ο Θεολόγος, που ήταν πιο θεολογικός και αγαπούσε περισσότερο την ποίηση; Ή μήπως ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, που ήταν ευγλωττότερος και σαν ηγέτης πιο τολμηρός;
Και οι τρεις όμως είχαν πίστη μεγάλη, σοφία και μόρφωση σπάνια για την εποχή τους, αφοβία μπροστά στους ισχυρούς άρχοντες, αγάπη και φιλανθρωπία και είχαν καταβάλει σπουδαίο αγώνα για την σωτηρία των ψυχών και τον θρίαμβο της Βασιλείας του Θεού. Και οι τρεις κατάφεραν να συνδυάσουν την σοφία του κόσμου τούτου, και μάλιστα την ελληνική, με την ορθόδοξη πίστη στον Σωτήρα Χριστό.
Τότε «μπήκε στην μέση» ο Άγιος Ιωάννης ο Μαυρόπους, Μητροπολίτης -τότε- Ευχαΐτων, και πρότεινε να γιορτάζονται από την Εκκλησία μας και οι τρεις Άγιοι μαζί, αφού είναι ισάξιοι και για να σταματήσουν οι φιλονικίες. Έτσι, στις 30 Ιανουαρίου κάθε χρόνο τα σχολεία παραμένουν κλειστά και οι μαθητές μαζί με τους δασκάλους πηγαίνουν στην εκκλησία, για να τιμήσουν τους Αγίους προστάτες της Γνώσης και των Γραμμάτων.
Ο Μέγας Βασίλειος
Γεννήθηκε το 329 από ευσεβείς γονείς, τον Βασίλειο, που καταγόταν από τον Πόντο, και την Εμμέλεια, που καταγόταν από την Καππαδοκία. Έζησε και έδρασε στα χρόνια του βασιλιά Ουάλη, στον οποίο και απέδειξε ότι ο Άρειος ήταν αιρετικός. Σπούδασε πολλές από τις γνωστές, τότε, επιστήμες. Μέχρι και στην Αθήνα έφτασε μαζί με τον φίλο του, Άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο, για να σπουδάσουν φιλοσοφία. Το 370 έγινε Αρχιεπίσκοπος στην Καισάρεια της Καππαδοκίας. Εκεί έδωσε πολλούς αγώνες για χάρη της Ορθόδοξης πίστης. Μέχρι και τον ίδιο τον έπαρχο εξέπληξε. Έγραψε πάρα πολλά θεολογικά, φιλοσοφικά και κοινωνικά έργα. Με αυτά, πολέμησε τις δοξασίες των αιρετικών και δίδαξε στο ποίμνιό του την αληθινή πίστη και πώς πρέπει να ζουν οι Χριστιανοί. Ήταν πράγματι ασκητής.
Κι ακόμη, ήταν εξαιρετικά φιλάνθρωπος και ελεήμων. Με απλοχεριά σκόρπιζε την αγάπη του στους εμπερίστατους συνανθρώπους του. Όχι μονάχα στα λόγια, αλλά και έμπρακτα, υλικά. Ίδρυσε γι’ αυτό την «Βασιλειάδα», δηλαδή μια σειρά από φιλανθρωπικά ιδρύματα –γηροκομεία, ορφανοτροφεία, πτωχοκομεία κ.ά.- που είχαν σκοπό να λιγοστέψουν τον πόνο των ανθρώπων.
«Εκοιμήθη» σε μικρή σχετικά ηλικία: μόλις 49 ετών. Στην οικογένεια του Μεγάλου Βασιλείου ανήκουν άλλοι 8 Άγιοι της Εκκλησίας μας: η γιαγιά του Μακρίνα, ο πατέρας του Βασίλειος, η μητέρα του Εμμέλεια και τα αδέρφια του Μακρίνα, Γρηγόριος επίσκοπος Νύσσης, Πέτρος, Ναυκράτιος και Θεοσέβεια!
Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος
Γεννήθηκε το 329 στην Αριανζό της Καππαδοκίας από ειδωλολάτρες γονείς, τον Γρηγόριο και τη Νόννα. Μετά από τη γέννηση του Γρηγορίου και τον φωτισμό του Αγίου Πνεύματος, γίνονται Χριστιανοί και βαπτίζονται.Τα εγκύκλια γράμματα διδάσκεται στη Ναζιανζό, ενώ τη μέση εκπαίδευση στην Καισάρεια.
Εκεί γνωρίζεται με τον συμμαθητή του, Μ. Βασίλειο. Στη συνέχεια, φοιτά κοντά σε φημισμένους δασκάλους της ρητορικής και της φιλοσοφίας και τέλος, στο Πανεπιστήμιο των Αθηνών. Επιστρέφοντας στην πατρίδα του, χειροτονείται πρεσβύτερος από τον πατέρα του, που είχε ήδη γίνει επίσκοπος Ναζιανζού. Ο Άγιος προτιμά τη γαλήνη και την ηρεμία και αναχωρεί για ένα ησυχαστήριο στον Πόντο, κοντά στον φίλο του, Βασίλειο. Οι θερμές όμως παρακλήσεις των δικών του, τον κάνουν να επιστρέψει στην πατρίδα του και να τεθεί ξανά στην υπηρεσία της Εκκλησίας. Μια σειρά θανάτων πληγώνουν την ψυχή του. Πεθαίνουν ο αδελφός του Καισάριος, η αδελφή του Γοργονία, ο πατέρας του και τέλος, η μητέρα του.
Στη συνέχεια πηγαίνει στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί, με τον πιο μαχητικό τρόπο υπερασπίζεται την Ορθοδοξία απέναντι στους Αρειανούς. Εκλέγεται Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, όμως σύντομα παραιτείται και αναχωρεί για την πατρίδα του, την Αριανζό, όπου εκοιμήθη ειρηνικά.
Άφησε πλούσιο συγγραφικό έργο με δογματικά, ερμηνευτικά, ηθικά και ασκητικά έργα, επιτάφιους λόγους, ύμνους και ποιήματα. Για την όλη του παρουσία, η Εκκλησία τον ονόμασε «Θεολόγο».
Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος
Γεννήθηκε στην Αντιόχεια από ευσεβείς Χριστιανούς, τον Σεκούνδο και την Ανθούσα. Ευφυής καθώς ήταν διακρίθηκε στις επιστήμες και τα Γράμματα. Ο δάσκαλός του στην Ρητορική, ο ειδωλολάτρης Λιβάνιος, τον προόριζε για διάδοχό του.
Ιδιαίτερα ασχολήθηκε με την μελέτη των Αγίων Γραφών. Όταν ολοκλήρωσε τις σπουδές του και μετά τον θάνατο της μητέρας του, αποφάσισε να αφοσιωθεί στον μοναχικό βίο. Πήγε στην έρημο και επιδόθηκε στην άσκηση και στην προσευχή. Όταν επέστρεψε στην Αντιόχεια, χειροτονήθηκε διάκονος από τον Πατριάρχη Μελέτιο. Σε έξι χρόνια έγινε πρεσβύτερος και με αίτημα του βασιλιά, του κλήρου και του λαού -παρ’ όλο που ο ίδιος δεν ήθελε- έγινε Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως. Υπήρξε έξοχος ποιμένας, αλλκά και ερμηνευτής των ιερών Γραφών. Άφησε ανεκτίμητο συγγραφικό έργο. Επειδή όμως συγκρούστηκε με την αυτοκράτειρα Ευδοξία, οδηγήθηκε στην εξορία τρεις φορές. Την τελευταία φορά, καθώς δεν άντεχε πλέον τις ταλαιπωρίες και τις κακουχίες της εξορίας, εξεδήμησε προς τον Κύριο, ενώ βρισκόταν στον Κουκουσό της Αρμενίας.
ΑΠΟΛΥΤΙΚΙΟ
Ἦχος α’
Τοὺς τρεῖς μεγίστους φωστῆρας τῆς τρισηλίου Θεότητος, τοὺς τὴν οἰκουμένην ἀκτῖσι δογμάτων θείων πυρσεύσαντας∙ τοὺς μελιρρύτους ποταμοὺς τῆς σοφίας, τούς τὴν κτίσιν πᾶσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας∙ Βασίλειον τὸν μέγαν, καὶ τὸν Θεολόγον Γρηγόριον, σὺν τῷ κλεινῷ Ἰωάννῃ, τῷ τὴν γλώτταν χρυσορρήμονι∙ πάντες οἱ τῶν λόγων αὐτῶν ἐρασταί, συνελθόντες ὕμνοις τιμήσωμεν∙ αὐτοὶ γὰρ τῇ Τριάδι, ὑπὲρ ὑμῶν ἀεὶ πρεσβεύουσιν.
Τα τρία πολύ μεγάλα αστέρια του Τριαδικού Θεού που μοιάζει με τρεις ήλιους, που φώτισαν όπως οι πυρσοί την Οικουμένη ολόκληρη με τις ακτίνες των θείων δογμάτων, αυτούς που μοιάζουν με ποτάμια σοφίας, που στάζουν μέλι, αυτούς που έχουν ποτίσει ολόκληρη την Κτίση με τα νερά που μας κάνουν να γνωρίσουμε τον Θεό, τον Μεγάλο Βασίλειο και τον Θεολόγο Γρηγόριο μαζί με τον ένδοξο Ιωάννη, με την γλώσσα που τρέχει χρυσάφι, όλοι όσοι αγαπούμε τους λόγους τους ας συγκεντρωθούμε και ας τους τιμήσουμε με ύμνους, διότι αυτοί παρακαλούν την Αγία Τριάδα για χάρη μας.
